*elke vrijdagmiddag een nieuw artikel*
Het zelfbeeld
- Categorie: Blog
Eens, maar nooit weer. Een marteling is het. 5 maanden zonder nootjes, kaas of wijn, zonder een kruimel troost of een druppel escapisme. Iedere dag wandelen en sporten en wandelen en sporten. En honger lijden natuurlijk. Tot je je medeburger wel in de kuiten kunt bijten.
1 maart jl. heb ik mijzelf op een eiwitrijk dieet met belachelijk veel groente gezet. Omdat ik beter uit de covidcrisis wilde komen dan dat ik erin ging. Mijn ouderdomsvet moest eraan geloven. 10 kilo was de inschatting. Zou me 10 jaar levensjaren schelen! Succes is een keuze!
Viel dat even tegen. Toen ik aan mijn ‘journey’ begon, wist ik namelijk niet dat afvallen moeizaam verloopt als je de 60 gepasseerd bent. Je hormoonhuishouding en stofwisseling zijn veranderd. Daarbij hield ik er al een gezond eetpatroon op na, op wat kaas kluiven en nootjes vreten na. Ook deed ik veel aan sport. De kilo’s vlogen er dus niet af, zoals het geval is bij mensen met obesitas die gaan lijnen. En natuurlijk was de verleiding groot. Iedere avond trof ik mijzelf naast het lampje van de koelkast, ingefluisterd door het hongerduiveltje, loerend naar dat aangebroken kuipje Hüttenkäse. Je leert jezelf wel kennen zo.
En dat terwijl ik nooit dun heb willen zijn. Integendeel, ik heb mijzelf altijd het postuur van een outlaw biker gewenst. Zo’n beul met brede schouders, vuistdikke polsen én een bierbuik. Een gezelligheidsdier! Maar ik ben helemaal niet gezellig. Ik ben een driftige tafeltennisser die het niet kan hebben dat ie ouder wordt en niet meer alles kan vreten. Die zichzelf tot maanden hongerhel heeft veroordeeld, zogenaamd omdat ie gezond wil doen, maar eigenlijk omdat ie een ijdeltuit is.
De ironie wil dat ik met dat vet natuurlijk ook wat zuurverdiende spiermassa ben kwijtgeraakt. Daar valt niet tegenop te trainen en te proteïneshaken. Nu lijkt het alsof ik niet 10, maar 40 jaar jonger ben geworden. Ik voel me bijna weer die gefrustreerde want o zo magere jongeman van weleer, maar dan met de kop van een jongere oudere. Ik ben een Mick Jagger geworden, maar dan zonder roem, zonder stem, zonder haar – zonder Keith zelfs! Niks geen ‘journey’, dit is de Wet van Behoud van Ellende.
Toch geeft de mind-over-matter een kick. De kans dat ik de rest van mijn leven op de weegschaal blijf staan is dus groot, ook omdat de laatste vetcellen stand houden als een Gallisch dorpje. Pas als ik mijn streefgewicht heb bereikt mag ik binnen een marge van 1 kilo aanklooien. Dat betekent niet terug naar het oude normaal, wel dat ik me op zaterdagmiddag mag volproppen met geitenkaas en cashewnoten en Aldiwijn, om daarna weer zes dagen streng in de leer te gaan. Zodat ik straks kan sterven als een kerngezonde Narcissus.
Maar niet voordat ik mijn gemartelde verschijning op een sokkel heb laten vereeuwigen. Compleet met waarschuwing voor grijzende genieters die denken wel even wat covidkilo’s af te schudden. Word geen kuitenbijter zoals Rein!
De foto is in 1983 door mijn toenmalige vriendin genomen te Parijs
Les yeux de ma mère
- Categorie: Blog
Mijn moeder had een oog voor fotografie. Om met een bard uit Oostende te spreken: Dans les yeux de ma mère, il y a toujours une lumière. Ik mag graag denken dat ik dat oog geërfd heb. Als ik foto’s maak voor mijn blogs, ga ik steevast op zoek naar een strakke compositie, precies zoals zij dat deed. Heel braaf eigenlijk. Soms snak ik naar een scheve horizon of een duim-voor-de-lens, naar een creatieve storm die mijn geest opfrist. Ode aan de imperfectie! Maar mijn rigide werkwijze dient ook als geigerteller voor mijn brein.
Toen mijn moeder in de jaren ’70 werd opgenomen met ernstige angstklachten, zou ze in de inrichting doorgaan met het maken van foto’s. Die werden anders dan de dia’s die ze van het gezin schoot. Tijdens mijn research voor haar biografie ben ik op honderden bizarre afdrukjes gestuit, meest van objecten en personen in haar omgeving, met steeds minder aandacht voor focus en compositie. Aan het eind van haar leven werden de foto’s ronduit nonsensicaal. Meest toegankelijk zijn deze van haar tv’tje, waarop nieuwszender BBC World zoals gewoonlijk met oorlogsbeelden stond te loeien. Wat ging er in haar om?
Meedenken met mijn moeders brein doe ik sinds mijn prille jeugd. Aanvankelijk kritiekloos. Als kind vraag je je niet af of er inderdaad mannen over het dak lopen die je willen ontvoeren, ook niet of je vaders patiënten kwaad spreken over je moeder. Dat was gewoon zo. Het heeft jaren geduurd voordat ik besefte dat deze angsten door haar defecte brein werden aangejaagd. En dat was weer decennia voordat ze eindelijk met paranoïde schizofrenie werd gediagnosticeerd. Dit duurde zo lang doordat de psychiaters liever wegkeken dan dat ze een artsenvrouw voor gek verklaarden.
In BBC World zocht ze vermoedelijk bevestiging van haar wereldbeeld dat de aarde een verzameling van brandhaarden is. Oorlogsverslaggeving gaf haar rust, omdat het ’t tegenovergestelde is van wegkijken. Dans les yeux de ma mère, il y a toujours une guerre. Maar wat zou ze van haar tv-foto’s gevonden hebben? Zou ze die überhaupt bekeken hebben? En zou ze op heldere momenten gedacht hebben: ‘Waarom leg ik dit in godsnaam vast!?’
Misschien was ze niet meer in staat tot die introspectie. En is het vooral mijn hang up om alles tegen het licht te houden wat me voorgespiegeld wordt, als een fotograaf die een negatief inspecteert. Logisch met een jeugd als de mijne. Die onderzoekende aard is nu de motor achter mijn blogs. Hij houdt me scherp. Voor zolang het duurt.
Want met mijn moeders oog heb ik tevens haar oogziekte geërfd. Daardoor ben ik halfblind. Gelukkig kan ik met het goede oog nog fotograferen. Ook haar geestesziekte is erfelijk, maar daar maak ik me iedere dag iets minder zorgen over, aangezien schizofrenie doorgaans op jongere leeftijd toeslaat. Ik hoop zonder waanbeelden mijn kist in te glijden.
Uiteraard is er altijd wel een nieuw piekerpunt te verzinnen. Zo takelde mijn moeder relatief jong af. De schaduwkant van imperfectie! Ik schrijf dat toe aan haar ziekte en de medicatie, maar mocht het ook bij mij toeslaan, dan wil ik dat liever niet weten. Dus als er straks scheve horizonten en rebelse duimen bij mijn blogs verschijnen, kijk dan even weg, dan doe ik alsof er een creatieve storm door mijn brein waait.
Pronken met jezelf
- Categorie: Blog
©Lonneke Stulen
Toen social media voor het eerst hun opwachting maakten op internet, was ik sceptisch. Hoe kun je nu via het toetsenbord tot elkander komen! Het leek me iets voor contactgestoorde huismussen. Is het natuurlijk ook. ’t Duurde alleen even voordat ik besefte dat ik zelf ook zo’n mus was geworden.
Pas toen de VPRO haar eigen social medium optuigde, besloot ik het een kans te geven. Dit HappyVPRO had namelijk een ironische ondertoon. En verdomd, het bleek een ideale arena voor mijn wise cracks. Ik werd er graag gelezen. Toch waren er ook lui die zich ergerden aan mijn humor – of was het aan de aandacht die ik ermee kreeg? Met mijn ad rem schrijfstijl had ik weinig te vrezen van deze kniesoren, en ik was van huis uit gewend aan afbrekende kritiek, maar ik baalde van hun weerzin. Ik wilde een schrijver-voor-iedereen zijn.
Een van hen was B., een wat oudere man met Catweazle-sik. B. ging gebukt onder sociale angsten, zo zou ik later begrijpen. Hij deed me denken aan mijn moeder, en niet alleen vanwege haar straatfobie. Veroordeeld tot een virtueel leven, deelde B. graag tikken uit met zijn toetsenbord. Als mensen een taalfout hadden gemaakt, rechtse praatjes uitsloegen, het voor ‘BAH’merika opnamen of onecht deden, werden ze subiet door B. geschandpaald.
Toen HappyVPRO ermee stopte en iedereen naar Facebook verhuisde, verkaste B. mee. Ironisch genoeg moest hij eerst ‘vriend’ van me worden om zich aan mij te kunnen ergeren. Het waren vooral mijn zelfspot en selfies die het moesten ontgelden. Koketterie! meende hij, ijdeltuiterij! Daar kon ik me wel iets bij voorstellen. Toch liet hij zich ook ontvallen dat ie me een ‘geweldig schrijver’ vond en de publicatie van mijn boeken nauwlettend te volgen, met de nadrukkelijke kanttekening dat hij ze NOOIT zou lezen. Zó groot was die weerzin. Of was het verwantschap? B. leek een oudere broer die de ergste klappen van mijn moeder had opgevangen – en daarvan nooit helemaal hersteld was.
Probleem was dat B. zelf niets maakte. Nou ja, hij had ooit een boek geschreven over exhibitionisme, ‘Pronken met jezelf’ getiteld. Dat had de nodige media-aandacht gekregen. Mede daarom volgde hij mijn babysteps als scribent. Verder reageerde hij vooral op posts van anderen. Dat deed ie afwisselend vals en sentimenteel, maar ook grappig en wijs, eerlijk en sociaal onwenselijk (wat immer mijn respect krijgt). Geleidelijk aan werd het stil rond B. Kennelijk had hij me ontvolgd, was ik nog steeds geen schrijver-voor-iedereen. Soms miste ik zijn gevit, zoals ook het gescheld van mijn moeder. Een signaal dat je bestaat.
En toen, opeens, was ie écht weg. Afgereisd naar Gene Zijde. Zijn eigen keuze naar het schijnt. Niet omdat hij ziek was, maar levensmoe. Kon ik me wat bij voorstellen, als je het van online contact moet hebben. Ik was onder de indruk van zijn beslissing, vond het bijna jammer hem nooit ontmoet te hebben. Niet omdat ik de rigoureuze stap uit zijn hoofd had willen praten. Integendeel. Ik had er graag meer over willen weten, in de zin van advies inwinnen bij een oudere broer. Voor als ik straks het pronken met mijzelf moe word. Want dat moment wacht zelfs een schrijver-voor-bijna-iedereen.
Op de foto: B. haalde de krant toen er voor zijn deur een catwalk werd ontrold.
De schitterende foto is gemaakt door Lonneke Stulen: https://lonnekestulen-photography.com.
De zegeningen
- Categorie: Blog
Ik ben er weer. In de zonovergoten tuin van mijn ouderlijk huis. Het is er nog mooier dan in mijn herinnering. Met hoog gras, volle bloemen, overweldigende kleuren en de heerlijkste geuren. Ik ervaar het als een kleuter, de zintuigen open en ontvankelijk. Ons Hofje van Eden – daar kan geen zwart-witfoto recht aan doen.
Ik vermoed dat deze terugkerende droom door mijn ziel wordt aangezwengeld als tegengif voor mijn doemdenken. Want iedere keer als ik mijn never ending to-do-lijst bijwerk, betrap ik me erop hoe somber ik in het leven kan staan. Hoezeer ik dan opzie tegen de leukste afspraken met de fijnste mensen. Soms lijkt alles & iedereen een last.
Dus toen de droom weer eens langs was gekomen, heb ik de volgende ochtend mijn to-do-lijstje erbij gepakt en – voor het eerst – opgeschreven wat er goed gaat in mijn leven. Dat was een hele opsomming. Het schaamrood stond me bijkans op de kaken! Vervolgens besloot ik eenzelfde lijst te maken van mijn jeugd, met name van fijne herinneringen aan mijn ouders. Want thuis was het heus niet altijd oorlog. Dus. Wie kijkt er mee door mijn roze bril naar de early sixties?
Mijn vroegste herinnering aan mijn vader is dat hij ons iedere morgen thee-met-melk-op-bed kwam brengen. Dat hij overal en altijd de deur voor ons opendeed en ons voor liet gaan, als een ware gentleman. Hoe hij reflexmatig zijn arm voor mijn torso stak als ik voorin de Rekord zat en hij een noodstop moest maken. Hoe we samen ’s morgens vroeg het raam van de autoslaaptrein opendraaiden om te luisteren hoe de remmen gecheckt werden op het verder doodstille Italiaanse stationnetje. Hoe hij me ’s avonds troostte met een knuffel, ook als ik drammerig had liggen door te dreinen.
Ik herinner me hoe mijn moeder plakboeken maakte met plaatjes van Batman, The Flintstones en Thunderbirds uit de Televizier. Hoe ze onze capriolen in Italië vastlegde met dia’s zodat we ’s winters onze vakanties konden herbeleven. Hoe ze de meest fantastische Sinterklaas-surprises in elkaar knutselde en de kerstboom zo weelderig optuigde dat ie hemels oogde. Hoe ze met engelengeduld mijn modelbouwduikboten afbouwde als ik het na vijf minuten prutsen had opgegeven. Hoe ze trots naar me keek als ik een Tyrannosaurus had geboetseerd, naar ons zwaaide als we in de tuin met Takkie speelden. Hoe ze ons ’s avonds met stemmetjes voorlas uit Jip & Janneke en Pim Pandoer.
Noem het ’t Stockholmsyndroom, voor mij is het troostend om ook over deze herinneringen te schrijven. Ze geven mijn blogs een hart en maken van mijn leven meer dan een reeks trauma’s, grillen en een eindeloze to-do-lijst. Sterker, op papier lijkt het een bestaan waar een ziel naar uitkijkt. Bovendien hoef ik door de blogs niet te vrezen dat de herinneringen op mijn sterfbed vervaagd zijn of afgeraffeld worden, of door de nachtzuster weggewuifd worden met een ‘life is but a dream’. Gun mij m’n Hofje, dan krijg ik weer zin om mensen te zien. Allez, bijna hè.
De foto is een zegening van mijn moeders hand, geschoten in juli 1962.
De wind
- Categorie: Blog
Je kunt gerust stellen dat hij mij door mijn jeugd heeft gesleept: Michael Palin. Iedere keer als zijn glunderkop op tv verscheen in Monty Python’s Flying Circus, zat ik aan de buis gekluisterd. Palin had een wijsneuzerige uitstraling die de sketches een brutale dimensie gaf.
Pythons absurdisme maakte op mij zo’n indruk omdat de humor niet ‘lekker gek’ was maar geschoeid op logica. De grappen waren uitgekiende mindf*cks, mathematisch van structuur met 180 graden omdraaiingen, uitgebalanceerd en ontwrichtend tegelijk. Het Vliegende Circus jongleerde met onze hersencellen – en gaf mij zo het gevoel dat ik niet gek was.
Hun mindset zou blauwdruk worden voor mijn manier van denken en schrijven. Nog steeds ervaar ik het dagelijks leven vaak als een Python-sketch. Wel merk ik dat de humor in mijn blogs steeds meer ruimte maakt voor melancholie. Alsof het besef van vergankelijkheid met iedere aanslag dieper doordringt.
De zestien jaar oudere Palin zal eenzelfde ontwikkeling doorgemaakt hebben, want zijn werk is met de jaren serieuzer geworden. Eigenlijk al sinds die documentaireserie over zijn wereldreizen, waarin verwondering centraal staat. Die van mij werd geprikkeld toen Palin de achtergrond van de Amerikaanse schilder Andrew Wyeth (1917- 2009) verkende. Hiervoor reisde hij af naar Wyeth’s bakermat, de ruige kust van Maine.
Aanleiding was meesterwerk Christina’s World (1948). Dat toont een vrouw van achteren, turend naar een eenzaam huis op een heuvel. Ze ligt in het gras, haar onderlijf zodanig gevlijd dat het verlamd lijkt. Wat het ook was. De vrouw weigerde gebruik te maken van een rolstoel of zelfs krukken, was dus veroordeeld tot een kruipend bestaan in dat kot, dat ook nog eens gespeend was van stromend water en elektra. Huiselijke horror of idyllische hardcore?
Het schilderij oogt even grimmig als mystiek, even hels als hemels. Voer voor kunstcritici! Maar terwijl Palin met een kenner over het werk praat, betrap ik me erop dat ik wegdroom. Misschien omdat het schilderij op zich al zoveel suggereert en de feiten de magie hinderen. Of is het omdat ik op een Pythoneske wending wacht?
In plaats daarvan voert Palin mij mee naar Wind from the Sea (1947): wapperende vitrages in een zomerbries. Twee maanden moest Wyeth wachten op de juiste windrichting. Indrukwekkend in zijn pretentieloosheid, remt het schilderij mijn malende brein af, doet het mijn ambities verdampen. Ik verlies me in de wind alsof ik een geest ben geworden die het lichaam verlaten heeft. Niet langer kijk ik met de blik van Python, maar met die van Wyeth.
Net als mijn overpeinzingen over de dood al te serieus worden, maakt de wind een U-turn en dient er zich – in mijn achterhoofd – een sketch van Python aan. Uit The Meaning of Life, waarin tafelgasten abusievelijk bedorven zalm hebben genuttigd. Ze krijgen bezoek van Magere Hein die hen allen dood verklaart en zich vervolgens kapot ergert zich aan hun gezwets over het hiernamaals. Als hij het kwekkende gezelschap richting Gene Zijde escorteert, merkt Palin glunderend op dat hij niet eens van de vis gegeten heeft.
De rots
- Categorie: Blog
Hij was overleden voordat we afscheid konden nemen. 14 jaar geleden inmiddels. Ik had nog eenmaal willen horen dat ik zijn ventje was, eenmaal willen zeggen dat hij mijn rots in de branding was. Hoe veilig ik me als kind voelde, zittend op zijn schouders in de Méditerranée. Een laatste contactmoment was nodig, juist omdat we zo weinig gemeen hadden.
Mijn vader was een harde werker die van genieten hield. Ik ben meer een ploeteraar op zoek naar zielenrust. Hij stond vaak op mijn antwoordapparaat, verwijtend, omdat ik zo weinig mijn neus liet zien. Hij verlangde naar me. Ik wantrouwde dat verlangen.
Dat kwam mede doordat hij zich ooit had laten ontvallen dat ie zich twee zonen wenste. Eén extra, voor als de ander... Zal wel iets met de oorlog te maken hebben, maar ik voelde me daardoor inwisselbaar. Ik wilde in de illusie leven dat ik uniek voor hem was. Onvervangbaar.
Mijn moeder was dat in ieder geval niet. Hij scheidde van haar toen ze de zoveelste zelfmoordpoging had gedaan. Begrijpelijk. Waar ik moeite mee had was dat ie na die scheiding zo transformeerde. Hij hertrouwde met een collega arts, verwisselde het spookhuis op de singel voor een stolpje in een nette buurt en stopte dat vol opgepoetst antiek. Zonder mijn moeder-de-kunstenares bleek mijn vader een burgerman. Een gastvrije, dat wel.
Het stolpje werd open huis voor vrienden die door mijn moeder altijd geweerd waren. Als ik er aanklopte lagen de wijn en sigaretten gereed. Het genot werd me bijna opgedrongen, alsof hij ook van mij een Bourgondiër wilde maken. Typisch een huisarts! Maar ik voelde me ongemakkelijk in zijn second life. Alsof het bestaan van mijn gekke moeder ontkend werd. En wijn drinken, dat deed ik liever onder vrienden. Intussen genoot mijn vader lekker door. Pas toen zijn gezondheid achteruit holde, drong tot hem door hoezeer zijn rots geërodeerd was.
De crematie werd drukbezocht. Allergisch voor plichtplegingen voelde ik mij niet geroepen om de lange rij rouwenden een handje te schudden en hun condoleances te incasseren. Contact en formaliteit, ze gaan niet samen. Bovendien, ik had al een dijk van een toespraak afgestoken. Liever praatte ik spontaan bij met oude bekenden.
Ik werd zelf ook aangesproken door een onbekende. Een vent van mijn leeftijd. Getrouwd, carrière. Charmant. Vriendelijk. Een soort Rein, maar dan aangepast – en succesvol. Hij stelde zich voor als de buurman van mijn vader. Hij had een hechte band met hem opgebouwd, was er kind aan huis geweest. Gezellig samen borrelen! Mijn vader had hem toevertrouwd dat ie als een zoon voor hem was. Daar moest ik even van slikken.
Toch nam ik mijn vaders woorden met een korreltje zout. Het was vast de drank die gesproken had! En eigenlijk was ik wel opgelucht dat hij die reservezoon gevonden had. Maar waarom vertelde de buurman mij dit? Om mij net zo jaloers te maken als hij kennelijk was? Opeens besefte ik dat ik als ventje, hoe onaangepast ook, een unieke plaats had ingenomen op mijn vaders rots. Geen wonder dat ik me nooit een reservepa had gewenst.
Ik condoleerde de buurman met het verscheiden van onze vader. En nam afscheid met mijn aller charmantste glimlach. Om daarna met vrienden aan de wijn te gaan. Want zonder erosie, geen glans aan het leven.
De stille drinker
- Categorie: Blog
Het is zover. De maskers mogen af. De uitbaters hebben hun fusten aangesloten en hun terrasjes tentoongespreid. Ook ik zal aanschuiven, na maanden van geheelonthouding. Graag zelfs. Te graag. Want diep in mij schuilt een stille drinker, screaming to come out. De meest gedisciplineerde alcoholist ter wereld, dat wel.
Dat ik mijzelf als zodanig bestempel komt doordat ik de verslaving niet meet aan de hand van kwantiteit maar van effect. Alcohol maakt mij euforisch. Stressvrij, dynamisch, lustig. Ik kom tot bloei als ik aan de wijn ga. En belangrijker: mijn benevelde alter ego houdt van zichzelf. Dat doet de nuchtere Rein hem niet na.
Als gretig gebruiker heb ik mij decennia lang geërgerd aan gematigde drinkers. Aan genieters die nipten in plaats van zopen en het bij twee eenheden hielden. Voor mij begon het feest dan pas! Ik wilde de hele fles, of meer. Of niets. Een of tweemaal per week. Mits de sfeer de roofbouw waard was uiteraard, met discussies en flirts. Een kater moet je verdienen.
Voor iemand die zichzelf alcoholist noemt ben ik niet vaak laveloos geweest. Black-outs heb ik nooit meegemaakt. Misschien omdat ik als zoon van een schizofreen bang ben om alle controle te verliezen. Wel ben ik van mijn fiets gevallen en op mijn bek gegaan op de dansvloer. Daar kon ik de volgende dag om lachen. Waar ik moeite mee had waren de verwijten van vriendinnen dat ik weer eens het mannetje had uitgehangen, een wannabe stand-up comedian die het gezelschap domineerde met zijn scherpe tong. Zelf leefde ik op zo’n moment in de illusie dat ik onweerstaanbaar was, anderen ervoeren dat soms als onuitstaanbaar. De confrontatie maakte mijn katersmoel er in de spiegel nog beroerder op.
De tijden veranderen. Ik ben veranderd. Verouderd. Van een fles wijn word ik niet langer aangeschoten maar dronken. En ik wantrouw dronkenschap meer dan ooit. Omdat ik bij anderen gezien heb wat het met je doet. Dierbare vrienden die in nuchtere staat fijn gezelschap zijn, worden eenmaal dronken infantiel. Ze gaan wauwelen, herhalen zichzelf, donderen van de trap. Niet in staat tot zelfreflectie, zelfs niet in de katerspiegel.
Toch is dit doembeeld niet de reden waarom ik sinds een jaar of tien veel minder drink. Dat doe ik om te kunnen schrijven. Om lezers te ontroeren en te laten schateren. Dat is me meer waard dan de hemelse kegel. En als early bird kan ik kan me geen kater permitteren. Zo heeft het mannetje in mij geleidelijk plaats moeten maken voor een man die niet langer op jacht is naar een high maar naar verdiende trots. Mag ook wel, als je de zestig gepasseerd bent.
Echter. Als ik straks aanschuif op het terrasje, verwacht dan niet dat ik ga zitten nippen aan mijn glaasje wijn. Een brave genieter zal ik nooit worden. Maar het hoogste woord zal ik evenmin voeren. Terwijl iedereen gezellig zit te kletsen, zal ik heimelijk op zoek gaan naar een roes die aanvoelt als een zwoele zomerbries, een troost waarachtiger dan euforie. Zodat de nuchtere en de benevelde Rein tot elkander kunnen komen. Wie weet houd ik het bij twee eenheden. Maar dat zegt iedere stille drinker.
Op de foto een stomdronken Jack Kerouac, auteur van hedonistenbijbel On the Road, tijdens een interview in Milaan in 1966. Hij stierf drie jaar later aan de gevolgen van alcoholisme.
De date
- Categorie: Blog
Allemaal leuk en aardig, maar ze heeft enge ogen. Een beetje zoals Linda Blair in The Exorcist. Heel anders dan op het feestje. Zou ze door de duivel bezeten zijn? Dat had ik haar op de dansvloer moeten vragen. Met drank op ben ik hartstikke gevat. Maar om hier nou in het eetcafé om 2 uur ’s middags aan de wijn te gaan, dat staat weer zo verslaafd.
Ze heeft het over haar werk. Ze is manager. Tegenwoordig is iedereen manager. Ik had ook manager kunnen zijn, in de lulkoekverwerkende industrie. Ben vanmorgen naar de sportschool geweest. Speciaal voor haar. Maar een complimentje voor mijn atletische figuur, ho maar.
En dan die kleren. Dat spijkerjasje. Het is gebleekt. Gestonewasht zelfs. Houd ik helemaal niet van. Denim koop je zo donker mogelijk, zodat het naturel kan afslijten. Patina kun je niet kopen. Net zo min als een persoonlijkheid. Na hoeveel minuten mag je opstappen bij een date?
Eigenlijk is ze helemaal mijn type niet. Waarom ik haar dan gevraagd heb voor dit afspraakje mag Joost weten. En Joost is de duivel. Ik moest nog aandringen ook, terwijl ik alles behalve een versierder ben. Komt door die groepstherapie. Ik moet vaker uit mijn comfort zone komen, zeiden ze. Alsof ik die heb!
Ze heeft het nog steeds over haar werk. Ik zal eens over mijn lulkoekcarrière beginnen. Dá’s pas interessant. Of zal ik nog twee thee bestellen? Fokking muntthee. Mooi niet. Ik heb al voor het eerste rondje gedokt. Zeven en een halve gulden voor twee glazen slootwater. En wat zit ze raar te roeren in dat botulisme. Alsof de lepel een crucifix is!
Zucht. Wat doe ik mijzelf aan. Ik wéet dat ik er niet tegen kan, tegen de hel die dating heet. In zo’n verkampte setting kun je onmogelijk flirten. Normale mensen, die hebben een baan of zitten op een vereniging, dan leer je elkaar geleidelijk aan kennen. Zonder druk. Zonder vleeskeuring. Dan krijg je tijdig in de smiezen of je collega demonische lava opbraakt in de lunchpauze. ’t Zijn de kleine dingen die het doen.
Speaking of the devil, zou ze spannend zijn in bed? In het blacklight van dat feestje leek ze wel wat. Maar in het daglicht komen vooral haar exorcistische trekken naar voren. Als ze opgewonden raakt, zou ze dan met een basstem gaan praten? En zou ze tijdens de climax 360 graden met haar hoofd gaan draaien? En wat zou ze met die crucifix uitspoken?
Wát! Zúchtte ze nou? Hoe onbeschoft! Zuchten, dat doe je thuis maar! Op de wc, met de gordijnen dicht! Zuchten is nog erger dan gapen. Gapen is gezond. Dat kan een uiting zijn van ontspanning. Nijlpaarden, die gapen veel. Wát zegt ze? Dat ik haar type niet ben? Dat ze naar HUIS gaat? Dat ze zich VERVEELT!? Maar niemand verveelt zich zo snel als ik! Ik heb patent op verveling! Ik verveelde me al voordat zij geboren was! En mij met dat slootwater laten zitten zeker. Nou, GA dan! Kruip maar terug in je comfort zone! See you in hell baby!
De geoloog
- Categorie: Blog
Een zwemdiploma. Een verkeersdiploma. Een atheneum-A diploma. En vooruit, rijbewijs ABE. Dan hebben we het wel gehad met mijn successtory. Voor mijn ouders moet ik een zorgenkind zijn geweest. Hun veelbelovende zoon, die het zo goed deed op de lagere school, die daarna naar het gym ging, die dierenarts wilde worden... Geen studie zou ik afmaken, zelfs de cursus blind typen niet. Gedoemd tot de bedelstaf.
Ik zou graag stellen dat mislukken iets is van mijn generatie. Van Generatie Nix. Dat elke student sjeesde en iedereen een uitkering trok. Dat aanklooien de norm was. Ik zou kunnen beweren dat het aan thuis lag. Gekke moeder! Ruziënde ouders! De waarheid is banaler. Ik had gewoon geen interesse in ‘school stuff’. En als iets mij niet boeit, gaan mijn hersenen in staking. Het enige waar ik talent voor heb is escapisme. Een geboren dagdromer, in de wieg gelegd om het leven interessanter te maken dan het lijkt. Maar zover zijn we nog niet.
We gaan terug naar gym 4, het laatste jaar dat ik veelbelovend was. Mijn vader wilde dat ik het gym met bètavakken zou afmaken. Immers, daar kun je iets wezenlijks mee studeren, een echt vak mee leren. Dierenarts of zo. Er kwamen echter barsten in mijn veelbelovendheid. Ik had moeite met die bètavakken. Exacte gegevens, daar kun je niet mee aanklooien zoals met taal. Ik scoorde onvoldoendes. Wat nu? Degraderen naar atheneum A? Mijn ouders besloten advies in te winnen bij een gerenommeerd bureau. Ik mocht een beroepskeuzetest doen.
Het was in zo’n klassiek pand in hartje Den Haag. Van het onderzoek zelf kan ik me weinig herinneren. Wel dat ik uit verveling een draai probeerde te geven aan mijn antwoorden op de open vragen, door er bruggetjes tussen te slaan, zodat ze gezamenlijk een coherent verhaal vormden. Mooie mindf*ck, vond ik zelf. Verder staarde ik veel naar het plafond dat opgesierd was met ornamentjes. Alsof ik op school zat.
Een maand later was het onderzoek afgerond. En hoe. Volgens de geleerde heren kon ik het beste geoloog worden. Geoloog. Nou ben ik geïnteresseerd in allerhande onderzoek, maar niet in die van stenen. Het moet bewegen. Dingen doen. Elkaar de hersens inslaan. Leven! Sterker, ik heb zo’n hekel aan gesteente dat ik niet eens naar de verkenning van Mars kijk. Geen wonder dat mijn hersens bij scheikunde in staking gingen.
Toch weet ik dankzij die beroepskeuzetest wat ik eigenlijk had moeten worden: een beroepskeuzetestafnemer. Precies het nattevingerwerk waar mijn zwendelhart sneller van gaat kloppen. Ik zou dan strikvragen vol mindf*cks stellen. Maar da’s een beetje kinderachtig. Interessanter is om juist standaardvragen te gebruiken. Om die ene plafondstaarder eruit te pikken, en diens ouders op het hart te drukken dat hun koter weliswaar compleet zal falen in de maatschappij, maar dat die mislukkingen tezamen een boeiend, coherent verhaal zullen opleveren. The stuff that dreams are made of. Bestaat er al een dagdromersquotum?
PS De foto is clickbait want stamt uit 1963 en niet uit 1976 (zó jeugdig zijn mijn genen niet)
Klik op de foto om het rapport leesbaar te maken
De performance
- Categorie: Blog
Soms, als ik door Rotterdam heb gewandeld en me afvraag waarom ik deze bruisende metropool ooit verliet, bekijk ik thuis foto’s van toen. Om het weer te weten. Weer te voelen. Hoe Rotterdam in de jaren ’80 een desolaat, cynisch tochtgat was. Een plek waar je creperen kon. Vooral op Zuid. Dat was nog mistroostiger dan de andere kant van de metrotunnel, maar mijn vrienden woonden er. De laatste die ik op Zuid leerde kennen was kunstenaar Tiberius.
Tibus woonde tussen de hoeren in een container. Dat kon toen nog. Katendrecht was haar huizen aan het slopen en had hem in een stalen tussenwoning gestopt. Tibus’ eigenlijke thuis was een voormalige fietsenwinkel, een riante ruimte die hij toegewezen had gekregen omdat ie kunstenaar was. Uit protest hadden buren een baksteen door zijn ruit gegooid. Echt Rotterdams.
Gelukkig was Tibus’ kunstwerk in de etalage niet beschadigd geraakt: een rottende pompoen, gespietst op drie tentstokken. ‘Het verbeeldt vergankelijkheid,’ legde hij met een vals glimlachje uit. Tibus presenteerde het als getuigenis van zijn kunstenaarschap, want als zoon van een nuchtere vuilnisman wist hij dat moderne kunst vaak synoniem is aan gebakken lucht. Maar opdrachtgevers voor meer vergankelijkheid had hij niet. Zijn uitkering ging op aan kroegbezoek. Iedere laatste week van de maand moest hij overleven op Brinta-met-water.
Eigenlijk was Tibus meer een curieuze kennis dan een vriend. Hij kon een tibuslijer zijn, die sarcastische opmerkingen maakte tegen wildvreemden in ’t cafe. Niet zonder risico overigens, gezien zijn 1 meter 60. Met zijn bajesstoppels en millimetercoupe was hij toch al een unieke verschijning in de ijdele eighties. Hij kleedde zich in luid vloekende kleurencombinaties van de rommelmarkt. En thuis altijd een winterjas aan, want gas & licht waren afgesloten.
Zo, onder het licht van een tegensputterend olielampje, werkte Tibus aan een performance over zelfhaat. Hij liet me het ingesproken cassette-tapeje horen. Dat begon met: ‘Ik ben een lul.’ Het duurde wel tien minuten en klonk even deprimerend als hilarisch. Tibus’ hardcore nihilisme maakte indruk op me. Ik wilde ook een lul worden. Tot hij in die container ging wonen. En de kroeg begon te mijden. Hij beweerde dat er licht uit zijn ogen kwam, dat ie telepathische gaven had. Geen vals glimlachje te bespeuren. Later werd ie zelfs opgenomen. Toen ik hem opzocht in het gekkenhuis vroeg hij om een hug. De tibuslijer wilde gekoesterd worden. Rotterdam had fallen! Voor mij het signaal om de stad te verlaten.
Het was decennia later dat ik hem terugzag op een Rotterdams metrostation. Hij was aangekomen. Deed terughoudend. Nee, hij wilde geen contact meer met de jongens. Had geen zin in ons cynisme. ‘Vooral niet in dat van jou,’ voegde hij er aan toe met dat valse glimlachje. Ik moest slikken. Knikte. En stapte zonder afscheidshug de metrowagen in.
Tijdens de eeuwigdurende rit richting CS staarde ik naar mijn smoel in de duistere ramen, terwijl Tibus’ performance door mijn achterhoofd galmde: ‘Ik ben een lul.’ Het klonk niet langer hilarisch, niet Rotterdams zelfs. Een echo uit een verdwenen stad van een vorig leven.
A Night at the Opera
- Categorie: Blog
Eigenlijk was het meer een avondje operette. Die Fledermaus of zo. Niet dat wij snotapen van het lyceum het verschil kenden. We zouden de cultuur opsnuiven onder leiding van de juf Duits. Zij had de oogopslag van een engel en was de enige die wel eens vroeg hoe het met me ging. Het stuk werd opgevoerd in het centrum, op vrijdagavond, in een echt theater.
Een kwartier voor aanvang kwam ik aanscheuren op mijn opgevoerde Yamaha buikschuiver die iedere Zündapp zand liet happen. Ik zette hem cool op zijn jiffy-standaard, keek om me heen met de blik van een outlaw biker en haalde mijn legerpukkel van mijn schouder. Daarin zat een zwarte hoed in die ik op schoolfeestjes droeg om de blits te maken. Perfect voor een avond als deze.
Ik checkte mijn urban cowboy look in het achteruitkijkspiegeltje en zette een zonnebril op, type helikopterpiloot. Ik voelde aan mijn tas of de heupflacon vieux nog heel was. Gerust gesteld slenterde ik naar mijn klasgenootjes, die voor de ingang shag stonden te roken en mijn grande entrée met gepast respect hadden gadegeslagen.
De operette was even grotesk als onbegrijpelijk – een kruising tussen een kermis en een musical. Gelukkig konden we ons laven aan mijn vieux waardoor we al voor de pauze mee zaten te lallen. Een klasgenootje had een scheetkussen meegenomen dat hij op de spaarzame rustige momenten liet knetteren, waarop wij in een lachsalvo uitbarsten. Dan keek de juf, die een paar rijen voor ons zat, even om. Naar mij. Meer bezorgd dan berispend. Ik begon me te schamen voor onze ongein.
God straft niet direct, maar laat er evenmin gras over groeien. Nog voordat de operette was uitgetetterd werden we de tent uitgetrapt. Uit protest lieten mijn maten het scheetkussen nog eenmaal voor de uitgang knetteren. Toen stapte iedereen op zijn brommer. Behalve ik. Mijn Yamaha was verdwenen. Gestolen. Erger: meegenomen, omdat ik met mijn ijdele getut was vergeten hem op slot te doen. En nu was iedereen vertrokken. Ik was alleen op de wereld. Plots klonk er een vrouwenstem achter me. De juf Duits. Of ik een lift naar huis nodig had.
Een puber zonder brommer, da’s als een revolverheld zonder paard. Na die traumatische avond moest ik iedere dag naar school peddelen op mijn traumatiserende fiets, om bij aankomst nog eens uitgelachen te worden. Het duurde weken eer mijn vader een telefoontje van hoofdagent Haring kreeg. Dat mijn paard was teruggevonden. Gehavend en gemolesteerd. We lieten het stalen ros revalideren, maar Zündapps in het snot rijden zou ie nooit meer doen.
Inmiddels draag ik soms weer een hoed. Niet om een cowboy te lijken of de blits te maken op een schoolreünie, maar om de regendruppels niet op mijn kalende schedel te voelen kletteren. Steeds als ik hem opzet, check ik of ik mijn fietssleutels wel bij me heb. En mijn heupflacon bronwater, om pijnlijke herinneringen weg te drinken. Als ik de deur achter me dichttrek hoop ik weer een lift te krijgen van de juf Duits. Om Die Fledermaus een tweede kans te geven.
De ademhaling
- Categorie: Blog
Resoluut. Gedecideerd. Vastberaden. De kalende, grijze rector loopt van bord naar bord als een grootmeester. Handen op de rug, blik naar beneden. Bij iedere zet neemt hij een trek van zijn sigaret, maar hij vermijdt oogcontact met zijn tegenstanders. Schaken, da’s oorlog voor hem. Rector Julius Caesar.
Ik kijk om me heen in het gymlokaal. Het gros van de deelnemers is al schaakmat afgedropen. Joost mag weten waarom ik meedoe aan de simultaanonzin. Ik ben dan gezegend met een hyperfocus, ik heb niets met spelletjes. Zeker niet met denksporten. Te stoffig. De enkele keer dat ik thuis een partijtje met mezelf speel doe ik dat om mijn moeder niet te horen schelden. Dan heb ik mezelf binnen een paar zetten mat. Een kwestie van tactiek.
De belangrijkste reden om het tegen Caesar op te nemen is de Amerikaan Bobby Fischer. Die heb ik op tv gezien. Hij heeft in IJsland de wereldtitel veroverd op de Rus Boris Spassky. Ik voel een connectie met Bobby. Hij is zo’n lone wolf die het opneemt tegen de rest van de wereld, net zoals ik dat dagelijks doe. Dat ik niet kan schaken maakt niet uit. Het gaat om de mindset. Bobby zou dat begrijpen.
De belangrijkste reden waarom de rector mij nog niet verslagen heeft is mijn guerrillatactiek. Al mijn zetten zijn gericht op verwarring zaaien. Ik rokeer zonder aanleiding, probeer met een pion de overkant te bereiken om een koningin te scoren. De rector ergert zich aan mijn onconventionele strategie. Als ie een stuk op mijn bord verzet doet ie dat bijna nijdig. Dit is geen fatsoenlijke oorlog! hoor ik hem sissen, dit is Caesar versus de Vietcong!
Fischer schaakt al vanaf zijn zesde. Hij is ermee begonnen omdat ie de situatie thuis met zijn moeder niet trok. Je concentreren om geestelijk elders te zijn, daar weet ik alles van. Maar vergeestelijkt is Bobby allerminst. Hij zwemt om fit te blijven en maakt charmante grapjes in talkshows. Een geboren ster. Precies zoals ik mij vaak voel.
Inmiddels ben ik de één-na-laatste der Mohikanen. De rector rekt een nekspier uit. Zucht diep. Eigenlijk word ik meer geboeid door de man zelf dan door zijn zetten. Vooral door zijn ademhaling. Hij ademt sissend in door de tanden, neemt na elke vijfde teug een trek van zijn sigaret en blaast de rook uit door de neus, als een getergde stier in de arena. Het rookgordijn kan het zweet op zijn voorhoofd niet verbloemen. Mijn guerrilla begint vruchten af te werpen.
Het schemert buiten als ik hem eindelijk laat winnen. Uit humanistische overwegingen. Dat heb ik van Bobby geleerd: soms geef je een wedstrijd weg, juist om over je tegenstander te heersen. De rector moet bijkomen. Hij heeft een stoel gepakt bij het tafeltje van de laatste indiaan, steekt nog een sigaret op en dept met een zakdoek het zweet van zijn voorhoofd. Intussen klim ik in de ringen van het gymlokaal om de gevolgen van mijn attaque te overzien. Vastbesloten de eerste niet-schakende grootmeester ter wereld te worden.
Het parallelle universum
- Categorie: Blog
Klik op de foto om hem te vergroten
Zondag… Moederdag! Of D-Day? Zoals bekend bij lezers van ‘Coef – de weg van de waanzin’, was mijn moeder niet bepaald in de wieg gelegd voor het moederschap. Agressief, koud, grillig. Daarom vonden de lezers het lovenswaardig maar ook onbegrijpelijk dat ik van de biografie geen wraakschrift heb gemaakt.
Ik heb die verwijtende toon vermeden omdat ie het boek onverteerbaar gemaakt zou hebben (en mij tot modieus slachtoffer). Verder kwam ik er al schrijvende achter dat ik soms op haar lijk, waardoor ik steeds meer begrip voor haar kon opbrengen. De belangrijkste reden voor mijn mildheid was het karma-effect. Stel je voor dat er ooit een J’Accuse over mij wordt geschreven! Door een nazaat bijvoorbeeld.
Nee, ik heb geen kinderen. Niet dat ik weet. Maar ik kan niet uitsluiten dat ik ooit, in the heat of the night, een dochter heb verwekt – laten we haar Rünhilde noemen. En dat de moeder het verstandig achtte om dit voor mij te verzwijgen omdat ze mij een grillige zak vond. Maar dat Rüna, als ze er decennia later achter komt wie haar vader is, besluit haar roots op te graven, waarschuwingen van de verbitterde moeder ten spijt.
Als ze een aardje naar haar vaartje is zal Rüna grondig onderzoek doen. Ze zal mijn exen opsporen om dier gruwelijke getuigenissen op te tekenen. Ze zal mijn blogs uitspitten op zoek naar leugens die mijn leven mooier doen lijken. Ze zal mijn vrienden uithoren naar politiek incorrecte uitspraken die ik ooit heb gedaan. Om dan, zonder me zelfs maar te ontmoeten, een wraakschrift te schrijven: ‘Rein – de weg van de weerzin’.
Het wordt een eclatant succes. Met optredens in talkshows, een Netflixfilm en een Van den Ende productie. ‘Mijn vader is een foute, pathologische leugenaar!’ citeert een kwaliteitskrant Rünhilde in een paginagroot interview. Als ze de BookSpot Literatuurprijs eenmaal binnen heeft volgen twee sequels, ‘Rein – de weg van de woede’ en ‘Rein – de weg van de walging’, die echter beduidend minder stof doen opwaaien. Daarna wordt het stil rond Rüna.
Intussen hoop ik stilletjes op een ontmoeting. Een gesprek. Een beetje bonding zelfs. Want we zijn vast two of a kind die, onder het genot van een fles Aldiwijn en veel geschater, een gemeenschappelijke vijand in haar rancuneuze moeder vinden. Om vervolgens samen een biografie over haar te schrijven. Met een opvallend milde toon. Als ultiem moederdaggeschenk.
PS Op de foto ben ik 42 jaar, maar Rüna ziet eruit als een vroege dertiger doordat FaceApp rekening heeft gehouden met mijn jeugdige genen. En zeg nu zelf: wat een prachtige denkbeeldige dochter heb ik voortgebracht! Daar moet ik toch even serieus van slikken.
De gouden berg
- Categorie: Blog
‘Kan het iedereen aanraden!’ mailde een vriendin me. Ik heb met haar een eeuw geleden in groepstherapie gezeten. Daar verwachtte ik toen veel van. Therapie, dat zou als een reset-knop werken, de weg naar geluk zijn. Vergeet het maar. Ik ben er hoogstens wat stabieler van geworden, niet happy go lucky. Dat komt doordat wijsneuzen die altijd overal vragen bij stellen en veel te hoge eisen stellen aan geluk, niet geschikt zijn voor verbale therapie. Die hebben een paardenmiddel nodig om niet cynisch te worden. Iets wat aankomt als een trein.
Nou wil het toeval dat die vriendin me geen haptotherapie aanraadde, maar een bijna-dood ervaring. Die had ze namelijk zelf gehad. Ik gelijk jaloers, want voor mij is de dood altijd een gouden berg geweest, een spiritueel thuiskomen, weer één worden met het al. Terecht, of valse romantiek van iemand die zo gezond is dat ie zich onsterfelijk waant?
Mijn berg wordt gestut door de Britse onderzoeker Peter Fenwick (1935), neuroloog én psychiater. Een wetenschapper met verstand en gevoel zogezegd. En belangrijker: met een open mind. Die kreeg deze scepticus als vanzelf door een leven lang duizenden bijna-doodervaringen en getuigenissen van stervenden op te tekenen. Relevant, zeker nu de dood zich weer comfortabel in de maatschappij heeft genesteld.
Fenwicks mensen vertelden van een spirituele ervaring met uittreding, tunnel-met-licht en begeleiding door overleden naasten. De gebruikelijke ingrediënten dus. Allen ervoeren de verkenning als overtuigend en gelukzalig, terwijl ze toch ook doordrongen raakten van het verlies van individualiteit, wat opgaan in het universum met zich mee schijnt te brengen. ‘Life changing’ noemden ze de sneak preview. Een paardenmiddel indeed.
Met een twinkeling in de hoogbejaarde ogen weet Fenwick de dood te presenteren als een übertroost waar we onbewust naar hunkeren. Natuurlijk zullen cynici de relazen afwimpelen als hallucinatie of religieuze folklore. Voor hen is het bestaan terug te brengen tot wat knetterende neuronen, het verscheiden synoniem aan ‘het licht uitdoen’. En andere dooddoeners. Toegegeven: bij een bijna-doodervaring is nooit sprake van hersendood. Maar je schouders ophalen bij Fenwicks levenswerk, getuigt dat niet ook van een huiver voor het onvoorstelbare?
Er is een catch. Volgens Fenwick hebben stervenden die moeizaam afstand nemen van hun ego een zware tijd tijdens het heengaan. Dat geldt vast ook voor wijsneuzen die altijd overal vragen bij stellen en veel te hoge eisen stellen aan geluk. Die blijven een eeuwigheid in de tunnel rondspoken, amechtig gravend naar een goudader, als ware het een bijna-leefervaring.
Daarom zou Fenwick graag zien dat terminaal zieken voorlichting krijgen als het zover is. ‘How to die well.’ Klinkt zinnig, mij schuurt het teveel aan therapie. Daarbij, ik wil niet sterven, maar bijna-doodgaan – liefst happy go lucky – om het leven te herwaarderen. Ik ben uit op een wedergeboorte met een defibrilleerapparaat. Maakt mij dat tot een ernstig gemankeerde levensgenieter? Het zij zo. Alles liever dan cynisch worden – c’est mourir un peu.
Interview met Fenwick op YouTube(3 miljoen views)
De golf
- Categorie: Blog
Doe het níet! zeg ik tegen mezelf, je wéet wat er dan gebeurt! Maar ik ben zwak. Zoek naar inspiratie – of is het iets anders? Dus wederom mijn foto-archief ingedoken. Stoffige negatieven tegen het licht gehouden. En verdomd, een kiekje gevonden dat ik niet kende. Gemaakt in café de Kroonkruk op Zuid, in 1981 of zo, toen ik 22 lentes was. Aangeschoten, euforisch, ontvankelijk. Jong.
Nog voordat de scanner is uitgebromd voel ik hem opkomen. De Golf der Nostalgie. Hij sleurt me mee de Zee der Emoties in, waar gevaarlijke stromingen met het gemoed sollen. Want natuurlijk wil ik die bos haar terug. Dat lenige lichaam. Die grote mond waarmee ik de scherpste grappen van Rotterdam maakte. Mijn jeugd! Ik ga kopje onder.
Als ik de oppervlakte weer bereikt heb en naar adem hap, realiseer ik me hoe vervuild de Zee is. Hoe vals het verlangen. Want behalve aangeschoten, euforisch en ontvankelijk was ik toen onwetend, onzeker en onhandig. Om maar niet te spreken van roekeloos en panisch. Dat vergeet ik graag tijdens zo’n fotoflashback, als ik mijn huidige levenservaring reflexmatig op de fysiek van snotneus Rein projecteer. Wat zou ik het nu anders doen! Youth is wasted on the young!
Maar jeugd kan alleen jeugd zijn dankzij de naïviteit die we bij onze geboorte meekrijgen. Een groot en miskend goed dat verwondering mogelijk maakt, en met de jaren aangevreten wordt door wat we graag levenswijsheid noemen. Het was onnozelheid die ons de ene na de andere stommiteit heeft doen begaan, waardoor we de persoon konden worden die we nu zijn. Een 22 jaar jonge Rein uitrusten met het uitgekookte brein van de 62 jaar oude versie, da’s een perfide fantasie, een revisionisme van mijn jeugd. De Golf der Nostalgie is giftig. Old age is wasted on the elderly!
Dat laatste zul je mij evenmin horen zeggen. Niet omdat ik mazzel heb met mijn jeugdige genen (alsof de Heer zich nog steeds schuldig voelt over het verwijderen van mijn schedelhaar), maar omdat ik opgelucht ben dat ik mijn jeugd niet opnieuw hoef te doen. Niet opnieuw hoef te voelen. De grillen, de twijfels, de gebroken harten. De levenslust die ieder moment kon omslaan in een angstaanval. Dus. Laat mij hier maar op het strand zitten en stukjes schrijven over de woeste baren van weleer, zonder terug te verlangen naar toen, terwijl mijn tenen spelen met het Zand der Herinnering dat vervliegt in de Wind der Tijd. Amen!
Maar. Toch. Niettemin. Nochtans. Edoch. Evenwel. Die bos haar!
Rise of the machines
- Categorie: Blog
Toen ik vanmorgen wakker werd en uit mijn keukenraam keek, wist ik het zeker: ik ben in de toekomst terechtgekomen. In de Nieuwe Tijd, die met zware klappen in het verleden geheid wordt. In míjn verleden. No mercy for dino’s!
‘Geachte….’
Want dat ben ik geworden. Een boze witte man, aanstichter aller kwaad, die boze witte brieven schrijft om zich te beklagen. Over bouwoverlast. Die begint namelijk elke dag een half uur eerder dan is afgesproken. Een half uur! Niet dat ik er als early bird wakker van word, maar ik kan het niet verkroppen dat de aannemer zich niet houdt aan de toezeggingen in zijn nieuwsbrief. Mooi weer spelen op papier, in de praktijk schijt hebben aan woonrust! Waar is een lockdown als je hem nodig hebt!
‘Ik ben in de pen geklommen omdat…’
Ik weet ’t. Het ligt vooral aan mij. Ik word met de dag overgevoeliger. Chagrijniger. Onverdraagzamer. Als je geen kinderen opvoedt, word je nooit echt volwassen is mijn theorie. En als je nooit echt volwassen wordt, weiger je ouderdom te accepteren. Alsof het echte leven nog moet beginnen. Straks, als ik een goede baan heb met een lief gezin en een klimaatneutraal huis… Maar die toekomst gaat achter mijn flat beginnen, bij iemand die wél volwassen is geworden.
‘Het zal u niet ontgaan zijn dat…’
Eigenlijk zou ik nu mijn kleinkind in slaap moeten wiegen. Met mijn dochter moeten discussiëren over de cancel culture, met mijn vrouw over de klimaatcrisis. Als je een echt leven leidt, worden bouwgeluiden als vanzelf gereduceerd tot een ruis die nu eenmaal bij een stedelijk bestaan hoort. Maar nee. Ik zit hier in mijn uppie boze brieven te schrijven, omdat de wereld onbetrouwbaar is gebleken.
‘Zelden, nee nooit heb ik…’
Aan de andere kant, liever het gedreun van die heipalen dan een kleinkind dat de boel bij elkaar krijst. Of een dochter die me de huid vol scheldt omdat ze me conservatief vindt. Of een vrouw die echtscheidingspapieren in mijn havermoutpap plempt omdat ik een nieuwe barbecue heb gekocht. Dan liever een perfect gedroomd leven dat ieder moment kan beginnen. Dus. Kom maar op met die machines!
‘Geachte bouwfirma,
Is het mogelijk dat u de bouwwerkzaamheden voortaan reeds om 05:00 aanvangt? De bedrijvigheid heeft een helend effect op mijn gemoedsrust. De zegeningen van de toekomst! En mocht u een tekstschrijver nodig hebben voor uw nieuwsbrief, of een enthousiaste getuigenis van een omwonende, dan hoor ik dat graag. Samen bouwen aan een betere wereld!’
De blik van opa
- Categorie: Blog
Mijn vader was een amateurhistoricus met en een nuchtere kijk op de geschiedenis. Lang voordat dat mode werd, ontmaskerde hij onze nationale helden als de schurken die ze veelal waren (‘Geuzen? Tuig van de richel!). Ook mocht hij graag zijn eigen roots opgraven. Zo wist hij onze achternaam te herleiden tot een piraat in de 17e eeuw. Althans, dat was de conclusie die hij grijnzend trok toen bleek dat deze koopvaarder verdacht snel rijk was geworden. Ik zag mijn betovergrootvader al voor me: een oerHannik met stoere baard!
Toch had ik als kind weinig op met stambomen. In mijn optiek ontstond familiegeschiedenis pas bij je eigen geboorte. Je lichaam en je eigenschappen mochten dan erfelijk belast zijn, je ziel was dat niet. Ieder mens moest zichzelf uitvinden en zijn voorouders achter zich laten! Eigenlijk vind ik dat nog steeds, al word ik op de hielen gezeten door mijn genen.
Zoals die van mijn ene opa, de vader van mijn vader. Arts te Charlois, in een tijd dat die nog voor notabele doorging. Opa was een oudere man, getrouwd met een veertien jaar jongere vrouw. Hij stond te boek als autoritair. Zo oogt hij ook op portretten. Zelfs de Duitse soldaten deden het voor hem in hun broek toen ze zijn huis wilden inspecteren, op zoek naar de jongste zoon voor tewerkstelling. Opa heeft ze de straat uit gescholden. Wat een charisma!
Mijn vader was een nakomertje. Misschien keek hij daarom zo op tegen mijn opa. Sterker, hij zou later ook arts worden om opa te behagen, terwijl hij misschien meer tot zijn recht was gekomen als leraar geschiedenis. Ik kon dat niet uitstaan, dat ontzag van mijn vader. Mede omdat ik mijn pa nooit op een voetstuk had geplaatst. Hij was zo iemand die autoritair probeerde te doen maar het charisma ontbeerde. Zijn woedeaanvallen riekten naar onmacht. Om maar niet te spreken van die verwijtende blik, als ik weer eens gefaald had.
Aan het eind van zijn leven heb ik hem gevraagd of hij nou werkelijk geen enkel kritiekpuntje op opa kon bedenken. Hij, de grote ontmaskeraar! Mijn vader schudde het hoofd. Zweeg even. Maar begon toen over het bombardement. 14 mei 1940. Hoe hij als 12-jarig knulletje, trillend van de angst, onder de tafel was gekropen. Hoe zijn vader voor het raam was blijven staan, handen in de broekzakken, alsof de brandbommen voor zijn strenge blik zouden wijken. Maar het was een andersoortige blik waarmee hij omkeek naar zijn schuilende zoon. Dat was die van minachting. Althans, dat las mijn vader erin. Hij moest slikken van zijn ontboezeming. En zweeg toen weer. Het was de enige keer dat ik het machteloze jongetje in hem gezien heb.
Nu, 70 jaar na de dood van opa, ben ik zelf een oudere man. Die zijn baard heeft afgeschoren om zijn roots te onderzoeken. Een zelfontmaskering? Onder de vacht zit wat ik de afgelopen jaren al vreesde: opa’s evenbeeld. Precies dezelfde autoritaire gelaatstrekken, maar dan zonder het charisma. Ingehaald door mijn genen! Wat nu? Afwachten tot de Duitsers terugkomen? Of de baard weer laten staan voor de piratenlook? En hoe zit het eigenlijk met die veertien jaar jongere vrouwen?
Der Himmel über Berlin
- Categorie: Blog
Of ik wel eens naar de vogels kijk, vroeg een vriendin me op Facebook. Ik voelde me betrapt, want eigenlijk vroeg ze daarmee of ik wel eens geniet. Blijkbaar straal ik dat niet uit. Ik heb inderdaad weinig op met kwelende merels in de lentezon. Liever kijk ik naar kraaien die op slinkse wijze een gedumpte milkshake openwurmen. Maar dat valt onder cerebraal genot.
Als ik spontaan geniet is dat meestal van straatkunst. Van een muurschildering die een achterbuurt omtovert tot tropisch paradijs. Van een antieke Harley die het asfalt markeert met carterolie. Of van een straatmuzikant die de juiste snaar weet te raken. Daar zijn er helaas weinig van. In mijn stad had je zo’n zanger die slechts één cover kende en die ook nog eens monotoon afdraaide, alsof hij een diepe weerzin tegen performen koesterde. Zijn hond leed er het meest onder, gezien de platgedrukte oortjes.
Mijn favoriete straatmuzikant is Alice Phoebe Lou, een meisjesachtige vrouw van 27 uit Zuid-Afrika. Hoogblond en petite als een engel, heeft ze de power van de duivel. Ik ken haar werk niet van de stoep, maar van de digitale snelweg. Het was haar cover van Walk on the Wild Side die mijn aandacht trok op YouTube. Niet zo vreemd, want de opname was viraal gegaan. Wat wel opmerkelijk is, is dat ik Lou Reed niet kan uitstaan maar door Alice’ versie onmiddellijk betoverd werd.
Dat kwam door de dynamiek van haar stem en haar schor gezongen timbre. Het optreden klonk alsof ik erbij stond in dat Mauerpark, als een YouTube-geest, samen met miljoenen anderen. Zelfs de passerende tijd hield even in om te luisteren. De beste straatmuziek weet stadshectiek tot pantomime te reduceren.
Alice is jaren geleden na een vakantie in Berlijn blijven hangen. Toen het geld op was probeerde ze haar brood verdienen als vuurdanseres, daarna als straatmuzikant. Eerst met covers, later met eigen werk. Inmiddels is ze een gevierd singer/songwriter. Maar Lou heeft geen spotlights nodig. Ze zal iedere lockdown overleven met haar street wise melancholie.
Society, haar mooiste song, is een maatschappelijke aanklacht. Komt dat soort engagement vaak gratuit over, Lou heeft haar oog voor menselijk tekort ontwikkeld door zelf op straat te leven. Daar heeft ze ook dat vocale rafelrandje aan overgehouden. Society klinkt als een heartfelt sfeerschets van de betonnen jungle. Alsof de hemel uit de goot wordt opgetrokken.
De maatschappij zal Alice Phoebe Lou niet veranderden. Mijn stemming wel, als ik haar weer hoor galmen door de straten van digitaal Berlijn. Dan laat ik mijn toetsenbord voor wat ie is om spontaan te genieten van haar wild side. Tot ik afgeleid wordt door een video van een andere straathoek, waar twee kraaien in pantomime overleggen hoe je het best een frikandel uit een vuilnisbak kunt trekken.
Het droomhuwelijk
- Categorie: Blog
Facebookfoto’s van ouders die een eeuwigheid met elkaar getrouwd zijn, gepost door kinderen die zielsveel van hun ouwelui houden... ik kan ze niet uitstaan. Allemaal schone schijn! hoor ik mezelf dan sissen, als een boos kind.
Voordeel van ouder worden is dat je beseft wanneer weerzin eigenlijk afgunst is. En waar die afgunst vandaan komt. Natuurlijk was ik ook liever grootgebracht door ouders die elkaar niet de hele dag uitscholden. Ruzie was de norm in mijn jeugd. Dat heeft gevolgen gehad. Althans, ik zie graag een oorzakelijk verband, omdat ik me dan minder verantwoordelijk hoef te voelen.
Zo heb ik bij geen enkele relatie ooit gedacht dat die verkering een lang leven beschoren was. Daar zorgde ik wel voor. Door me onmogelijk te maken met nukken en grillen, of door te gluren naar het gras van de buren. Aan mijn vriendinnen lag het in ieder geval niet, want ik had een neus voor fijne meiden. Je relatie torpederen omdat je je pas thuisvoelt als er ruzie is, zouden meer kinderen van gescheiden ouders dat doen?
Deze foto van mijn ouwelui is 24 jaar geleden genomen, 17 jaar na hun scheiding. Mijn vader was inmiddels hertrouwd, mijn moeder Coef krankzinnig. Coef kon het goed vinden met mijn vaders nieuwe vrouw. Toen ze na een verjaardag door het stel met de auto naar de inrichting werd teruggebracht, verzuchtte ze opgelucht: ‘Het is goed zo. Nu hoef ik niet meer met hem naar …’ Daar moesten ze dan gedrieën gezellig om grinniken.
Mijn vader heeft zich nog lang na de scheiding om zijn ex bekommerd. Door haar manische telefoontjes geduldig aan te horen als ze weer eens een psychose had. Door haar geld toe te stoppen als ze weer eens schulden had gemaakt. En soms door haar, als ze ‘goed’ was, bij hem thuis uit te nodigen voor een verjaardag. Zo kon deze foto van hun faux parelmoeren huwelijk genomen worden. Waar ze dan gedrieën gezellig om grinnikten.
Het is zo’n kiek waar Faceboekvrienden met gescheiden ouders zich naar hartelust aan zullen ergeren. Mij doet ie beseffen dat ik misschien damaged goods ben, maar tevens iets dierbaars geërfd heb: loyaliteit. Want ik heb nog regelmatig contact met mijn exen, meestal naar aanleiding van mijn blogs of boeken. Nee, geen boze mailtjes. Zou ik dan toch een plekje in hun hart veroverd hebben? Zeker is dat zij dat in het mijne gedaan hebben. Maar een groepsfoto van Rein met zijn exen op de bank, dat zit er niet in. Rest de vraag of ze opgelucht zijn dat ze niet meer met mij…
De Man van het Raam
- Categorie: Blog
Er zijn momenten dat ik een zakenman wil zijn. Zo’n executive, die belangrijke beslissingen neemt. Een cosmopoliet. Een volwassene. Dan ga ik voor de passpiegel staan, trek ik een pak aan, maak ik gedecideerde gebaren en wil ik in mijn imaginaire Tesla naar een imaginaire businessdeal rijden. Er zijn ook momenten dat ik voor het andere uiterste ga. Dan doe ik een muts op, trek ik een legerjas plus boots aan, en beeld ik me in een ex-commando te zijn. Zo’n veteraan die meer gezien heeft dan een mens kan verstouwen, die zich door niemand meer wat laat zeggen.
Het toeval wil dat ik beide alter ego’s dagelijks kan bestuderen. Ik hoef er slechts voor langs mijn spiegel uit het raam te kijken, naar de kade langs het kanaal.
Daar verschijnt om 14:30 een man met zijn herder. Hij draagt een nette jas boven een keurige pantalon met glimmende schoenen. Net als ondergetekende is ie in de zestig en kaal, maar hij heeft de kin gladgeschoren. De man kijkt om zich heen met een air alsof het leven een project is. Zíjn project. Hij is een Man van de Wereld.
Om 14:45 komt er andere vent aanlopen. Die is een jaar of tachtig en heeft een baard die de mijne doet verbleken. De grijsaard draagt een muts, stoere laarzen en een parka – de outfit van een urbane jager. Zijn hond is van het soort dat naar buurtkinderen hapt. Maar daarvoor krijgt ie de kans niet, want zijn baasje is een ijzervreter. Hij is de Man van het Kanaal.
Als de honden een metafoor zijn voor het leven, dan heeft de Man van de Wereld een probleem. Want zijn herder is speels op het dolle af, heeft duidelijk nog sturing nodig. Waar zijn baasje de toewijding voor mist. Dat ruikt de herder. Dus iedere keer als de man hem tot kalmte maant, de armen streng over elkaar gevouwen, blaft de hond de buurt bij elkaar. Dat kabaal wordt iedere dag wat luider.
Zoiets zou de Man van Het Kanaal niet overkomen. Zijn blik is nors, de motoriek vastberaden. Puur op charisma weet hij de pitbull te reduceren tot een schoothondje dat gedwee achter zijn baasje aan kuiert. De jager dwingt respect af. Maar hij lijkt geen enkel plezier in zijn wandelingen te hebben. Hij kijkt alsof ie op ijzer kauwt, de Apocalyps afwacht. Zijn blik wordt iedere dag wat grimmiger.
Dan ben ik toch liever The Third Man. My own man. Iemand die graag naar honden kijkt als ze langs het kanaal rennen. Die zich een afgedankte, eigenwijze en chronisch kwijlende blindengeleidehond droomt, maar weet dat ie daar beter niet aan kan beginnen. Een man die daar stukjes over schrijft en beseft dat dit zijn bescheiden rol in het leven is. Wat hem niet let om af en toe voor de passpiegel te gaan staan. Om zich een man te wanen die hij niet kan zijn. En dáar dan weer een stukje over te schrijven. Zodat hij even de man kan zijn die hij altijd geweest is. De Man van het Raam.
