RECENTE ARTIKELEN:
De keukentrap
- Categorie: Blog
En de stille kracht
Ik kom er niet doorheen. Door die tv-serie die opgediend wordt als een spookverhaal maar meer wegheeft van een ordinair familiedrama. Hij is niet griezelig genoeg. Terwijl ik toch een bijzonder lage angstdrempel heb als het om spoken gaat. Sterker, ik hoor ’s nachts wel eens gekraak bij de kapstok op de gang.
Dat komt doordat ik ben opgegroeid in een herenhuis. Zo’n monumentaal pand vol duistere hoeken. Mijn ouders trokken er in 1957 in, twee jaar later werd ik geboren. ’s Nachts droomde ik dat er geesten kwamen. Ze waarden rond, beneden in de woonkamer. Ze kreunden op de gang. Zuchtten bij de kapstok. Azend op prille zieltjes, om zich te laven aan de kinderangsten.
Als ik uit zo’n nachtmerrie ontwaakte werd ik door mijn vader getroost. Mijn moeder moest altijd grinniken om mijn verhalen over spoken. Ze vond dat ik er een levendige fantasie op nahield. Of lachte ze iets weg? Een stille kracht?
Ik heb nu bewijs gevonden dat het inderdaad niet pluis was in het ouderlijk huis. Kijk maar eens goed naar deze foto van het pand op de Heemraadssingel, door mijn moeder gemaakt in het voorjaar van ’57, kort voordat mijn vader het huis met artsenpraktijk overnam. Ik trof de kiek onderin een doos aan. Hij ontbreekt in alle familiealbums. Heel verdacht.
Te meer omdat de twee vrouwen mij onbekend zijn. Terwijl ik toch diep in de familiegeschiedenis ben gedoken. En waarom kijkt die oudere vrouw zo sinister in de lens? Waarom lacht de jongedame zo naargeestig? Ze lijken niet in de opname thuis te horen. Alsof ze pas na het ontwikkelen van het negatief manifest zijn geworden. Ik zie dat soort dingen.
Vermoedelijk is het de echtgenote van de daar nog woonachtige arts, samen met haar dochter. Zo’n taart met een beroerd huwelijk, die haar kind verbood om met mannen om te gaan. ‘Ik wil niet dat je ons te schande maakt met je vunzigheden!’ beet ze de jongedame toe als die uit wilde gaan. Iedere avond kreeg het meisje huisarrest. Tot er iets in haar knapte. Bij de zoveelste ‘vunzigheden!’ vloog ze haar moeder naar de keel. Waarop die, uit hetzelfde hout gesneden, haar dochter bij de strot pakte. Geen van beiden liet de wurggreep verslappen.
Zo kon het zijn dat de arts hen bij thuiskomst aantrof in de Greep des Doods: de lichamen rechtopstaand in rigor mortis, met gestrekte armen elkaar in evenwicht houdend, als een uitgeklapte keukentrap. Een fysiologisch wonder? Een natuurkundig mirakel? Een familiedrama was het zeker.
Even overwoog de arts de autoriteiten te verwittigen. Maar met negatieve publiciteit zou hij het huis nooit kunnen verkopen. En eigenlijk was hij opgelucht van de krengen verlost te zijn. Hij maande zich tot kalmte. Broedde op een plan. Liep naar de schuur waar een voorhamer, bakstenen en specie gereed lagen voor laatste werkzaamheden aan het huis.
Een nacht later waren de lijken achter de gangmuur naast het toilet gemetseld. Rechtopstaand, met verbeten blik, de handen nog om elkaars strot gevouwen. Tevreden met zijn stucwerk schroefde de arts er een kapstok voor. Alsof die er altijd gehangen had.
Natuurlijk gaat u mijn vermoeden niet doodchecken in de annalen. Heus, ergens in een NRC van 1957 staat de kop ‘Artsenvrouw en dochter vermist op statige singel’. En geen gegrinnik om mijn ‘levendige fantasie’ als ik na een spookfilm niet naar het toilet durf. Ik voel krachten die gewone stervelingen voor een ordinair familiedrama verslijten.
Smile!
Ventje
- Categorie: Blog
En zijn vader
zoon: Jezus pap, moet dan nou?
vader: Hoor eens, als ik zelfs dood niet mag roken, wanneer dan wel! Bovendien, we wandelen in de buitenlucht, dus je moet niet zo piepen.
z: Dat was ik bijna vergeten, dat je zo’n hork kon zijn. Meneer-de-dokter-die-recht-heeft-op-genot-omdat-ie-zo-hard-gewerkt-heeft.
v: Door dat harde werken kon jij anders studeren tot je een ons woog!
z: Alsof dat me wat heeft opgeleverd. Allemaal flutbaantjes.
v: Wou je mij daar de schuld van geven? Je dominante pa die het altijd gedaan heeft! En anders je gekke moeder wel. Had je me niet wat minder buik kunnen geven?
z: Ik vond het leuk om je even oud te maken als ik nu ben. Minder buik zou geschiedvervalsing zijn geweest. Wees blij dat ik je na 13 jaar weer tot leven wek.
v: Je gaat me toch geen woorden in de mond leggen hè?
z: Natuurlijk niet. Ik verzín je niet, ik zet je ‘aan’ in mijn hoofd. Bij een schrijver komen personages als vanzelf tot leven.
v: Personáges!? Je edelmoedige vader zal je bedoelen! En waarom zet je me eigenlijk aan? Ik dacht dat je opgelucht was van me verlost te zijn.
z: Ben ik ook. Maar soms mis ik je.
v: O ja? Vertel.
z: Nou. Ik mis je gezelligheid. Je luisterend oor. Je bullshit detector. Je trotse blik als ik je aan het lachen had gemaakt, waardoor ik me minder mislukt voelde.
v: Da’s fijn om te horen, ventje.
z: ‘Ventje’… da’s lang geleden, dat ik zo genoemd werd.
v: Vind je het kleinerend?
z: Neenee. Ik moet even slikken, that’s all. Maar ik heb je gereanimeerd om me gezelschap te houden tijdens mijn wandeltochten. Zodat ik een ander geluid hoor dan mijn eigen gemaal.
v: Wist je dat Dickens dat ook deed, lange wandelingen maken? Soms wel 20 mijl per dag. Door het stinkende Londen van de 19e eeuw.
z: Dat bedoel ik nou! Zoiets had ik zelf nooit geweten.
v: Ik zie je wel lopen hoor, langs het kanaal, met die zorgelijke blik. Meer marcherend dan mijmerend. Waarom neem je geen vriendin op sleeptouw, of een kameraad? Vroeger bracht je de leukste meiden mee naar huis. En je had een vrachtlading vrienden.
z: Die vriendinnen hebben nu allemaal een normale vriend, pap. En mijn vriendenkring is verpieterd sinds ik al mijn energie in schrijven steek.
v: Waarom is dat zo belangrijk voor je? Toch niet vanwege je vader?
z: Ha! Als je eens wist hoe vaak ik heb gedroomd van jouw teleurgestelde zucht! Maar dat schrijven doe ik vooral voor mijzelf. Ik wil dat er iets wezenlijks uit mijn handen komt. En als ik in mijn eentje wandel, kan ik op verhalen kauwen.
v: Samen met je dooie vader. Gaat het eigenlijk wel goed met je?
z: Jawel. Ik heb leren leven met mezelf.
v: Kijk eens even aan. Hoe doe je dat?
z: Door contact te maken met mijn lezers. Een boek schrijven kost me járen van eenzaam zwoegen, en als het dan eindelijk gelezen wordt, merk ik daar weinig van. Daarom schrijf ik nu weer verhalen voor Facebook. Dan weet ik gelijk of er iemand ontroerd wordt of moet schateren. Ik geniet van die reacties – alsof ik weer een vrachtlading vrienden heb.
v: Klinkt goed, ventje.
z: Hé, nu kijk je me aan zoals dat je vroeger deed, als ik je aan het lachen had gemaakt.
v: En jij kijkt nu net als je moeder, met die fonkel in je ogen.
z: Besef je wel hoe angstaanjagend dat compliment is?
v: Count your blessings! En ik moet terug naar het Hiernamaals. Heb God beloofd naar zijn spit te kijken. Die man is erger dan mijn ergste patiënt. Vind je het goed als ik een laatste sigaretje opsteek?
z: Ik heb zelfs een vuurtje voor je.
v: Fijn. Boven hangen overal bordjes met ‘rookvrije eeuwigheid’. Ik had goddomme voor de hel moeten kiezen. Daar zit je moeder en die heeft de grootste lol naar het schijnt.
z: Weet je dat ik ook wel eens een peuk opsteek? Bij een glas wijn op een terrasje. Als ik wil mijmeren in plaats van kauwen. Niet tegen God zeggen hoor. Zelfs een schrijver heeft recht op genot.
v: Volgende wandeling weer samen doen?
Deze dia is gemaakt door Coef Hannik in de zomer van 1962
De onderbuik van Kerstmis
- Categorie: Blog
En de voyeur
Eén miljoen Nederlanders leeft onder de armoedegrens. Ik bungel er net boven, want kan sparen voor een camera waarmee ik ga filmen. Mijzelf om precies te zijn. Een vlog waarin ik blogs voorlees of zo. Minder ijdel en meer Kerstachtig is mijn voornemen iets maatschappelijks met de camera te doen. Daarvoor heb ik inspiratie opgedaan bij het Amerikaanse YouTube-kanaal Soft White Underbelly, dat miljoenen onzichtbaren een stem geeft.
De Underbelly bestaat uit interviews met straatmensen, waaronder veel daklozen. De setting is even simpel als doeltreffend: ergens in een metropool heeft de filmer een beeldvullend doek opgehangen, een camera met microfoon opgesteld en zijn gast van een stoel voorzien. Aan de omgevingsgeluiden te horen zitten we midden in de urban jungle.
De daklozen vertellen hoe het zover heeft kunnen komen. Wat ze dagelijks moeten doen om te overleven, waarom het onmogelijk is om op straat vrienden te maken, hoe mensvijandig bureaucratie kan zijn. Er zitten ook hogeropgeleiden tussen. Die niet drinken, niet gebruiken, niet psychotisch zijn. Mensen zoals u en ik, die pech hebben gehad.
Zoals te verwachten zijn de verhalen vrij van het geblaat dat weerklinkt als je (ver) boven de armoedegrens verkeert. Geen kreten als ‘uitdagingen’ of ‘verschil maken’. Het gaat over menselijk tekort en maatschappelijk falen, over leven & dood. Confronterende kost die op iedere school vertoond zou moeten worden. De stars & stripes wapperen boven een derdewereldland dat alleen nog in de media onbegrensde mogelijkheden kent. Ons voorland?
Een van de gesprekken is opbeurend. Terwijl het met Jerry niet veel slechter had kunnen aflopen. De helft van zijn gezicht is eraf geschoten. Maar hij komt helder over. En belangrijker: hij is de mildheid zelve gebleven. Een joie de vivre die je zelden treft als je (ver) onder de grens verkeert. Zijn tandenloze lach doet me blozen om mijn zelfbeklag. Én mijn voyeurisme. Want ik luister zo aandachtig naar zijn levensverhaal om me met Kerst een mensenmens te voelen. Jerry zelf heeft niets aan mijn empathie. Lijkt die ook niet nodig te hebben.
Gaandeweg voel ik er steeds minder voor een Nederlandse Onderbuik op te zetten. Om te beginnen omdat Hollanders niet kunnen lullen zoals Yanks dat doen. Arm of rijk, in de States is iedereen een verteller. In Nederland wonen vooral zeurpieten zoals ondergetekende.
Belangrijker is dat ik zulke interviews helemaal niet kán afnemen, omdat ik mijzelf dan in die stoel zie zitten. Als ik in the American Dream had gewoond, was ik gegarandeerd dakloos geworden. Niet omdat ik drink, gebruik of hallucineer, maar omdat mijn manier van schrijven – ieder woordje wegend – me kansloos maakt in een Darwinistische cultuur. Mijn creatieve drive maakt me tot een grensgeval, zelfs in een welvaartsoase als Nederland.
Verwacht met deze Kerst dus geen filmpje over sloebers in Hoog Catharijne. Ik houd het bij een vlog in de McDonald’s. ‘Het ging mis toen ik een veel te dure camera kocht,’ vertel ik dan aan mijzelf, boven de omgevingsgeluiden uit, een frietje in de mayo dippend, turend naar de grens waar ik inmiddels onder bungel. 1.000.001 gaat mijn kanaal heten.
De voyeurs onder u klikken natuurlijk op de foto om deze te vergroten
Het signaal
- Categorie: Blog
Van Gene Zijde
Dit is de droomkamer van S. Trouwe lezers kennen haar van mijn blogs. Ze is de 17-jarige dochter van mijn goede vriend P., die in 2009 overleed aan verlate complicaties van een harttransplantatie. Haar moeder trof P. onderaan de trap aan, naast zijn brommer. Levenloos, terwijl hem 15 jaar extra beloofd was.
Uiteraard verkeerden moeder en dochter lange tijd in shock. Maar het leven ging door. En gaat door. Moeder heeft er het beste van gemaakt, van het éénoudergezin. Het resultaat mag er wezen. S. is een bijzondere meid geworden. Dat weet ik zo goed omdat ik op haar verzoek over haar vader ben komen praten.
Ter inspiratie bekeken we eerst wat oude foto’s en video’s. Op mijn vraag of die beelden poorten in haar geheugen openden, antwoordde S. even nuchter als verdrietig: ‘Ik zie het als een bewijs dat ik ‘een’ vader heb gehad, het voelt niet als ‘mijn’ vader. Ik denk dat ik de meeste herinneringen aan hem gefabriceerd heb, op basis van verhalen.’
Aan verhalen geen gebrek die middag. Ik vertelde hoe P. en ik bevriend waren geraakt doordat we ons beiden graag verdiepten in zaken die door anderen worden weggelachen. Zo stortte hij zich op de multi-toepasbaarheid van tie wraps, waarmee je van alles kunt verbinden. Hij werkte een strategie uit om de bank van het casino te laten springen. Bouwde een door mij gefinancierde high-tech miniwietplantage op, die in de kiem gesmoord werd. De meest idiote dagdromen had ie, tot en met een rijdende pizzeria. Steeds miste hij de energie om door te zetten. Maar P. wist wel zijn cardiologen te verbluffen met professionele kennis van zijn hartziekte. Eigenlijk was hij nog onaangepaster dan ik ben.
Of toch niet. Want P. werd vader. Zo een die dochterlief voorop de brommer in het kinderzitje achter het windscherm plaatste, zodat hij zijn prinses de wijde wereld kon laten zien, als in een Roman Holiday. Een pa die in tijdschrift Groter Groeien een column schreef waarin hij samen met S. op hilarische wijze aan het kokkerellen slaat. Een geboren opvoeder die veel te vroeg gestorven is.
En nu voortleeft in zijn dochter. Als S. straks haar HAVO op zak heeft, gaat ze een oriënterend jaar volgen op de kunstacademie. Want verbeelden, dat kan ze. Kijk maar eens naar deze miniatuur, een kopie van haar eigenlijke kamer, waarin ze de natuur boven haar hoofd laat groeien en de branding tot aan haar pantoffels laat spoelen. Alles gefabriceerd van spulletjes die thuis rondslingerden. Het werk van een dagdromer met de mentaliteit van een aanpakker.
Waarmee we bij de laatste herinnering komen. Toen S. en haar moeder op een middag thuiskwamen, niet lang na P.’s dood, troffen ze een onverklaarbaar schouwspel aan. Verspreid over de trappen en gang lagen… honderden tie wraps. Terwijl ze die netjes in een keukenlade opgeborgen hadden. ‘Papa is langs geweest!’ kraaide de toen zesjarige S. Verdomd. Helemaal des P.’s om zich niet zomaar neer te leggen bij zijn verscheiden, maar een signaal af te geven dat hij over zijn meisjes waakt. Zoals hij zijn vrouw vóór de transplantatie beloofd had. Sommige herinneringen zijn te mooi om gefabriceerd te kunnen worden.
Een miniatuur om van te dromen
De Terugvliegende Hollander
- Categorie: Blog
En zijn sleepboot
Mijn wijk is feitelijk een eiland. Het wordt met het vasteland verbonden door een viertal bruggen. Zo is er over het kanaal een fietsbrug gespannen. Soms, als er een lagereschoolklasje overheen fietst en de koters naar een passerende tanker zwaaien, laat de kapitein zijn misthoorn galmen. Waarop de koters het uitkraaien van plezier. Machtig mooi tafereel vind ik dat.
Mijn buurt is dus rijk aan water. Op dat water wonen rijke stinkerds in speciaal voor hen ontworpen woonarken. Ingenieurs, chirurgen, wethouders. Succesvolle auteurs. Gelukkig worden hun ligplaatsen in de zomer een ware hel. Bij iedere hittegolf trekken ze bakvissen aan die krijsend in de plomp springen, waar dan weer troubadours op afkomen die tot in de kleine uurtje Blowin’ in the Wind over de baren blèren – op steenworp afstand van de arken. Daar moet ik dan om lachen. Binnensmonds, maar niet minder boosaardig.
In de wijk liggen ook enkele echte woonboten. Rijnaken, bewoond door mannen met baarden. Romantische lieden zoals ondergetekende. Ik heb lang de wens gekoesterd om op water te wonen. Liefst in zo’n sleepboot die dienst heeft gedaan in mijn geboortestad Rotterdam. Leuk voor nostalgische trips! Ik zag het al voor me: ieder weekend met mijn binnenvaartsHarley de blits maken in de Rotterdamse Parkhaven om, eenmaal terug in Utrecht, aan te meren voor het terras van café Kanaalzicht, en daar als nautische kamper kopstoten achterover te slaan. Rrrondje van kap’tein Rein!
Maar wonen op water is duur. Te duur voor een sloeber uit een sociale woning. De enige woonboot die ik tot mijn prijsklasse mag rekenen is van het type Tie Wrap, zie mijn foto. Uitgerust met brommobiel op het voordek om tijdens verlof op landrotten te jagen. Woonboten zijn echter niet alleen duur in aanschaf, ook in onderhoud. Eens in de zoveel jaar moeten ze op het droge worden getrokken om het toilet door te spoelen. Er is nog een catch. Je betaalt je blauw aan de ligplaats. Als je er überhaupt een kunt vinden, want in Utrecht zijn alle stekkies al ingenomen door de rijke stinkerds.
Mocht ik in een laatste struiptrekking van mijn midlifecrisis een Tie Wrap aanschaffen, dan zal ik daarmee non stop moeten doorvaren. Als straf voor mijn leedvermaak. Ik zie het al voor me: hoe ik onder de fietsbrug door tsjoeketsjoek, uitgelachen door het lagereschoolklasje, om koers te zetten naar de Parkhaven en daar eeuwig rond te dobberen, als een spookschip op zoek naar de jeugd van zijn kapitein. Gruwelijk mooi tafereel lijkt me dat.
"Stelletje landrotten!"
De druktemakerij
- Categorie: Blog
En de zweem
Het is mijn manier van onthaasten. Filmpjes bekijken die op straat zijn gemaakt rond de eeuwwisseling. En dan bedoel ik de overgang van de 19e naar de 20e eeuw. Het zijn de eerste bewegende beelden die de mens gemaakt heeft. Én aanschouwd. Dankzij de hedendaagse techniek kunnen ze op een normale snelheid vertoond worden, waardoor de personen niet langer bewegen als figuranten in een slapstick. Ze zijn mens geworden.
Ik kan er uren naar kijken. Naar de kapsels, kleding, oogopslag, motoriek. Dan vraag ik me af of we toen wezenlijk anders waren. Want in die goeie ouwe tijd rotten onze tanden nog weg, waren we verslaafd aan laudanum, crepeerden we aan syfilis en TBC, en waren we op ons veertigste gesloopt door slecht vreten en onmenselijke arbeid.
Wat niet veranderd is, is de bedrijvigheid. Onze voorouders lijken opgejaagd te worden door eenzelfde druktemakerij als die wij in het heden koesteren. Alsof de pauzeknop defect is geraakt. Verder ravotten hun kleuters en huilen hun baby’s zoals moderne hummels dat doen.
The devil is in the detail. De volwassenen kijken argwanend in de lens, alsof hun ziel door de opname gestolen wordt. De enkeling die wél lacht doet dat uit zenuwen voor dat rare apparaat met die slinger. Logisch. ‘Say cheese!’ zal pas vijftig jaar later geïntroduceerd worden, als de consument is uitgevonden en de camera betaalbaar is geworden.
De visuele tijdreis biedt ons een glimp van de mens toen deze nog niet geobsedeerd was met zijn zelfbeeld. Toen we nog niet verkrampt naar het vogeltje lachten of met een selfie onze persoonlijke PR op Instagram plempten. We moesten nog visueel leren liegen. Wel stralen we al een trots uit die we kennen van de fotografie uit die tijd. De triomf van ingebeelde onsterfelijkheid.
Toen ik als knulletje zulke filmpjes op tv zag, waren de jongste figuranten nog springlevend in het bejaardentehuis te vinden. Anno 2020 ligt dat anders. Iedereen op de beelden is nu gegarandeerd dood. Ie-der-een. Ook de ravottende kleuters en de huilende baby’s. Dit besef geeft de bedrijvigheid, meer nog dan bij foto’s uit die tijd, een noodlottige zweem. De hectiek komt bijna absurd over.
Aldus de schrijver vanuit zijn luie stoel in zijn ivoren toren. Kauwend op een kerngezonde maaltijdsalade met een perfect onderhouden gebit. De arrogantie van ingebeelde wijsheid? Ongetwijfeld. De ironie wil dat ik mijzelf vreselijk achter de broek moet zitten om deze blog leesbaar te maken. Wat een druktemaker! zullen visuele tijdreizigers uitroepen, als ze mijn website over 120 jaar opgraven. Ik hoop dat ze mijn pauzeknop dan even willen indrukken.
De gestolen zielen
De versmelting
- Categorie: Blog
Bij de vissticks
Ze kwamen bij de Aldi aanzetten op eenzelfde type fiets. Ze waren gekleed in uniseks ANWB-jassen en bonden identieke, vrolijk gekleurde mondkapjes vóór. Samen duwden ze hun gedesinfecteerde boodschappenkarretje richting vissticks. De versmelting was compleet – alsof ze elkaar met een 100% match op Relatieplanet hadden getroffen.
Vroeger observeerde ik dergelijke wezens met een antropologisch dedain. Iets in de geest van ‘Jut & Jul go shopping’. Tegenwoordig kan ik mezelf betrappen op een zweem van jaloezie. En denk ik aan onze grootouders, die het doodnormaal vonden om bij elkaar te blijven, door dik en dun. Natuurlijk wilden zij elkaar wel eens vergiftigen en droomden ze van vreemdgaan met de melkboer, maar dat platina huwelijksfeest zou er komen. Misschien was de oorlog hier mede debet aan; als je eenmaal doodsangst ervaren hebt, kun je liefde – hoe gemankeerd ook – beter waarderen.
Dat ligt wel anders bij mijn generatie. Het aantal paartjes uit mijn vriendenkring dat nog bij elkaar is – én het wel eens met elkaar doet – is op één hand te tellen. De rest heeft toegegeven aan de seven year itch. Steeds moest loyaliteit plaatsmaken voor de hunkering naar zelfontplooiing. Want levenservaring, da’s gulden. Toch?
Dat kan ik weten, want ik heb mezelf een ongeluk ontplooid. Ook qua liefde. Steeds duurde de verkering een paar jaar, om dan vast te lopen op mijn onmogelijke karakter. Steeds kwam ik mezelf tegen in plaats van de ander. Nu lijkt het alsof ik aan mijn taks zit. Zou er een limiet bestaan aan de hoeveelheid liefde die een mens kan incasseren? Niet dat ik spijt heb van al dat aan-zijn en uit-gaan, want veel meegemaakt en trouw gebleven aan mijzelf. Dus waarom voelt het dan als een falen?
En belangrijker: waarom duw ik mijn karretje nog steeds achter Jut & Jul aan? Probeer ik hun het Geheim der Eeuwige Liefde te ontfutselen door exact dezelfde boodschappen in mijn kar te laden? Of wil ik me slechts laven aan hun versmelting bij de vissticks? Soit. Als er weer oorlog uitbreekt maak ik een profiel aan op Relatieplanet: ‘onmogelijke man zoekt dito vrouw met uniseks ANWB-jas’. Dat gaat een 100% match worden.
Het slot vormt een hartje
De zwaan
- Categorie: Blog
En de bootcamper
Als er een type sporter bestaat dat ‘bootcamper’ heet, dan ben ik er een. Met een welhaast maniakale zelfdiscipline jaag ik mijzelf driemaal per week naar de sportschool. DO IT REIN! schreeuwt de inner sergeant dan in mijn oor, DO IT! In de gym word ik een echt mannetje.
Ik train niet omdat ik het lekker vind, maar om de fysieke aftakeling af te remmen. Mijn gekreun onder de barbell is een hartenkreet om weer een jonge god te lijken. Een verloren wedstrijd uiteraard. Bovendien: schoonheid is niet wat je in de spiegel ziet, zo weet ik van de eenzame crawlers.
De zwemster op de foto spotte ik half november in het Merwedekanaal. Het was een milde dag, maar het water moet toch bloody cold geweest zijn, zelfs in een wetsuit. Een echte doorzetter. Ze deed me denken aan mijn ex.
Die heeft nooit aan sport gedaan, maar is van de ene op de andere dag gaan duurzwemmen. Meer dan vier kilometer legt ze nu af, achter elkaar, in een plas vol snoekbaarzen. Toch is ze geen bootcamper. Ze doet het omdat ze het lekker vindt. Het zijn ook niet haar meterstanden die indruk op mij maken. Het is haar stijl. Ze crawlt spettervrij. Een schouwspel zó sierlijk, dat het waterballet lijkt. Zij is van het sporttype ‘swan’, zo heb ik besloten.
U voelt hem al hangen. Eigenlijk wil de bootcamper in mij een swan zijn. Want bankdrukken voor de eeuwige jeugd, dat voelt soms wat pathetisch. Alsof de essentie van het leven me ontgaat. Immers, ouderdom is uitgevonden om ons duidelijk te maken dat schoonheid niet draait om de ‘wat’ maar om de ‘hoe’.
Dus als u straks in het plaatselijke sufferdje leest dat er een ouwe lul in een te strakke wetsuit uit het Amsterdam-Rijnkanaal is gevist omdat hij met zijn gespetter te veel golfslag veroorzaakte voor passerende tankers, dan weet u dat deze bootcamper een laatste poging heeft gedaan om, statig gelijk een zwaan, de winter van zijn leven in te glijden. DO IT REIN! DO IT!
Als een mes door...
De ontsnapping naar het licht
- Categorie: Blog
Aan het einde van de tunnel
Ik houd van de metro. Niet vanwege haar efficiency, maar omdat er niemand voor de lol in gaat zitten. Je treft er zelden dagjesmensen aan, vrolijkheid lijkt er ongepast. Het is een vervoermiddel voor forensen en werklozen. Buiten is het donker waardoor het ochtendhumeur en de avondsomberte onbarmhartig in de ramen weerspiegeld worden. In de metro zien we elkaar zoals we werkelijk zijn.
Áls we elkaar zouden zien. Oogcontact is er taboe, iedereen houdt zijn portable escapisme in de aanslag. Vroeger was dat de krant, tegenwoordig verdwijnen we in de telefoon. Ikzelf heb de neiging om reizigers te tellen die voor zich uit staren; zielen die de eenzaamheid durven te omarmen of zich in een dagdroom verliezen.
Dan denk ik aan de metro van Parijs, met zijn exotische geuren en bulk van warme lucht die door de voorste wagen de halte ingeduwd wordt. Of aan die van Amsterdam, waarvan de intercomdame met een Amerikaans accent probeert te spreken. En die van New York, met zijn vol gekliederde en rammelende wagens, die Manhattan met de getto’s probeert te verbinden. De subway is het domein van de straatfotografie.
Maar dan wel met een rouwrandje. Ontdaan van autoriteit, biedt de metropool er een vrijhaven aan sujetten die zich bovengronds in de schaduw zouden ophouden. Zakkenrollers die loeren op open rugzakjes, straatmuzikanten die te luid spelen om een euro af te dwingen, scootertuig dat de regen mijdt op zoek naar mot. Alsof de mens zich hier een weg onder zijn beschaving heeft gegraven om zijn wortels af te tasten in de klei waaruit we voortkomen. Not a pretty picture.
Het beste zicht biedt een plaats achterin. Daar kun je zien hoe de metro voort dendert als een duizendpoot op steroïden, onwetend van het stille leed der passagiers. Koortsachtig op zoek naar licht, gedoemd om een bestaan in de duisternis te slijten. Tot er metaalmoeheid optreedt. En hij wordt weggesleept voor een roemloos einde op de sloop.
Slechts een enkel exemplaar weet aan zijn lot te snappen. Zoals wagen 6351 richting Spijkenisse. Op het eindstation knalde hij door de stootblokken heen, om opgevangen te worden door de vinnen van een kunstwalvis. Welk een poëtisch wereldnieuws! De bestuurder bleef ongedeerd, reizigers ontbraken. Als die laatsten er nog wel in gezeten hadden, zouden zij niet opgekeken hebben van hun smartphone. Terwijl het mooiste escapisme toch om ons heen gebeurt. Je moet er alleen oog voor hebben.
Poëtisch wereldnieuws
Make My Balcony Great Again!
- Categorie: Blog
Just one more time
Met trillende hand ruk ik een Bud open in de keuken. In één teug drink ik het leeg. De alcohol verdwijnt in een kolk van adrenaline. Ik laat een boer ontsnappen. Dan volgt de stilte voor de storm. Iedere vezel in mij verkeert in staat van paraatheid. Alsof ik mijn hele leven naar dit moment heb toegeleefd. Wegkijken is geen optie meer. Mijn grens is bereikt.
Gisteren zweette ik nog peentjes bij de kassa van de speelgoedwinkel. ‘Voor mijn neefje,’ probeerde ik met een scheve glimlach. ‘Een cadeauverpakking graag.’ Goddank hoefde ik geen ID te tonen. De weg terug heb ik gesnelwandeld, want in mijn buurt willen ze nog wel eens preventief fouilleren, waarbij ze het vooral op oude witte mannen gemunt hebben. Geriatrisch profileren heet dat.
Even later had ik hem toch echt boven mijn open haard hangen, naast de laatste Sumatraanse neushoorn: de Nerf Supersoaker XP100. Bereik: meer dan 12 meter. Op de doos staat een disclaimer: niet geschikt voor kinderen jonger dan 8 jaar. Heavy duty gear.
Ik ruk een tweede blikje open. Ook dat sla ik achterover. Maar ik laat geen boer. Ik spits de oren. Hoor hoe de gelukszoekers buiten roekoeën. Fladderen. Alles onder schijten. Hoe ze bezit nemen van mijn balkon. Het balkon dat ik van mijn belastingcenten huur.
Ik pak de soaker. Hurk bij het aanrecht onder het geopende raam, de XP100 tegen mijn borst geklemd. Pomp stilletjes perslucht in het waterreservoir. Wacht af, azend op een moment van onachtzaamheid. Dan, als ze het niet meer verwachten, sta ik met een ruk op. Ik pomp nogmaals… richt... en spuit ze met een megastraal van mijn territorium af. PRAY AND SPRAY BABY! EIGEN BALKON EERST! MMBGA!
Make my day
De coronatest van het kartel
- Categorie: Blog
Hoe een fatoomcoronalijder kan snakken naar een tandartsboor
Natuurlijk ben ik weer de enige die op de fiets gekomen is. Verder zit iedereen veilig in zijn koekblik af te wachten tot ie aan de beurt is. Vier straten tel ik totaal. Die zijn alle vier hard nodig, want volgens een regelaar dienen er zich zo’n 800 zielen per dag aan. Populaire stek.
De gezelligheidsprijs zal de loods echter niet krijgen. Hij staat op een god verlaten fabrieksterrein nabij een god verlaten rangeertraject. Zo’n plek waar criminelen worden geript, gestolen auto’s worden omgekat en tegenstanders van het kartel met een tandartsboor worden doodgemarteld.
Het wemelt er van de zorgpro’s met mondkapjes en plastic schermen. Ze geven instructies aan automobilisten die droog kuchen. De situatie heeft veel weg van de set van een rampenfilm rond een epidemie, zij het met een cameraman die geveld is door het virus.
Aansteller! hoor ik mezelf zeggen terwijl ik opschuif in de rij. Mijn klachten zijn immers verwaarloosbaar. Ik heb geen verhoging. Geen droge kuch. Geen pijn op de borst. Die snotneus en vermoeidheid komen natuurlijk door overijverig trainen in de sportschool. Maar Hannik moet weer iets bijzonders mankeren. De krant halen. ‘Het was puur op wilskracht dat Rein het dodelijke virus wist te overwinnen!’
Als ik aan de beurt ben word er naar mijn burgerservicenummer gevraagd. Het zweet breekt me uit. Moet ik dat uit mijn hoofd weten!? piep ik gesmoord door mijn mondkapje. Welnee. Staat op je ID. Ik slaak een zucht van verlichting die mijn bril doet beslaan. Als de formaliteiten afgehandeld zijn moet ik plaatsnemen op een keukenstoeltje. ‘De elektrische stoel!’ grap ik zenuwachtig. Niemand lacht.
Een verpleegkundige met wattenstaafje nadert me behoedzaam. Hij zegt slijm af te willen nemen in mijn keel en sinus. Wat ie niet weet is dat mijn reflexen anders zijn dan die van gewone stervelingen. Invasieve handelingen doen mij op tilt slaan (een kwestie van een ongewone jeugd). Zo moest er ooit een oogoperatie onder plaatselijk verdoving afgeblazen worden omdat ik me verweerde tegen de chirurg. Aard van het beestje. Ik ben dus meer gespannen voor de coronatest dan voor de uitslag.
Als het staafje achterin mijn keel gestoken wordt moet ik alle zeilen bijzetten om de broeder geen klap te verkopen. Kokhalzend knijp ik in mijn vuisten. Dan begint ie te wroeten in mijn sinus, alsof er een biopt van mijn frontaalkwab afneemt. Net op tijd weet ik in mijn Zero-modus te geraken. Er vallen geen slachtoffers.
Nu zit ik weer op de fiets. Rillend, alsof ik gemolesteerd ben. Is dat wat ze bedoelen met lichamelijke integriteit? Aansteller! hoor ik mezelf hardop zeggen. Kan wezen. Maar bij een volgende epidemie word ik liever getest door een tandarts van het kartel. Heb ik tenminste recht op drama.
PS: De uitslag was negatief. Goed nieuws dus. Een kwestie van wilskracht mag ik aannemen, maar daar hoor je de krant niet over.
Gaat u maar lekker zitten...
Die Verwandlung
- Categorie: Blog
Van een fantoomcoronapatiënt
Het zelfbeeld slaat meestal toe als ik mijn flatje ontvlucht ben om een wandeling langs het kanaal te maken. Dan zie ik mijzelf lopen: een oudere man in een veel te zware lederen jas die met veel te grote stappen voort marcheert. Op de vlucht voor zijn schaduw? Of voor zijn transformatie?
Want er heeft zich in de loop der jaren een even geleidelijke als onverbiddelijke mutatie aan mij voltrokken. Op mijn twintigste had ik bakkebaarden en ging ik door voor stronteigenwijs. Op mijn veertigste had ik een commandocoupe en werd ik versleten voor uiterst eigenzinnig. Zolang je jong bent, is het spannend om af te wijken. Maar toen ik zestig werd en een baard liet staan, was ik opeens excentriek. Kon dat nog wel doorgaan voor sexy? En wat zal mijn volgende hoedanigheid worden? Een oude zonderling?
Zoals oom Franz dat was. Die had een poolbaard, ging gekleed in een eeuwige winterjas, leefde op chocoladerepen en was gezegend met een uitputtende kennis van de Olympische Spelen. Op de toppen van zijn kunnen wikkelde hij 27 zwerfkattenlijken in kranten om ze voor de eeuwigheid te conserveren. Volgens mijn moeder dreigde ik net zo’n viespeuk te worden. Dus werd 'oom Franz' voor mij een geuzennaam. Tot ik mijn eigen moeilijke zelf werd.
Zo’n zelf die anno 2020 dag in dag uit koortsachtig zit te schrijven in zijn flatje. Iedere dag typ ik iets manischer, iets fanatieker, iets grimmiger. Niet dat de buren veel merken van mijn desintegratie. Zolang de gordijnen van mijn appartement gesloten blijven is er geen sprake van decorumverlies. Zo word ik ook niet afgeleid door het schitterende uitzicht op het kanaal. Eigenlijk is mijn flat een ideale quarantaineruimte voor auteurs met fantoomcorona.
Maar wat te verwachten als ik straks 80 winters heb overleefd? Als mijn zelf te zonderling is geworden voor de maatschappij? Word ik dan als een vergrijsde, ungeheures Ungeziefer uit mijn flatje gezet en in Huize Zonnegloren aan de bingotafel vastgeketend? Zal ik eindigen als oom Franz die gedwongen werd opgenomen omdat zijn kattenmummies begonnen te stinken? (En die – tegen alle verwachtingen in – helemaal opbloeide in de inrichting door alle aandacht die hem daar ten deel viel!?) Planning van je oude dag heet dat.
Laat ik voorlopig vertrouwen op mijn genen. En een zwerfpoes in huis nemen. Een hoogbejaarde, valse kat die allergisch is voor smalltalk. Om haar dan zorgvuldig in kranten te wikkelen en voor de eeuwigheid te conserveren.
PS De foto is mijn profielfoto die verouderd is met Faceapp
Het foute neefje van Charles Darwin
Het wonder
- Categorie: Blog
Bij de tuin der folteringen
Het was een jaar of twintig geleden dat ik van carrière switchte. Mijn columns en filmrecensies brachten te weinig geld in het laatje, dus ik had besloten copywriter te worden. De reclame in! Daar zat immers het grote geld. Maar eigenlijk had ik als freelancer vooral behoefte aan collega’s. Een vaste baan, dat moest een warm nest zijn met schouderkloppende buddy’s, flirtende secretaressen en een vaderlijk glimlachende baas.
Dus. Open sollicitatie rondgestuurd. En jawel hoor. Binnen een week werd ik aangenomen. Bij een bureau aan een chique Amsterdamse gracht. Solliciteren, daar ben ik een kei in. Maar dan de baan zelf. Die leek in de verste verte niet op die in mijn fantasie. Het loon was karig (zelfs voor een overjarige junior copywriter), de collega’s maakten sarcastische grappen en de baas kampte met woedeaanvallen. Een kruising tussen het studentencorps en de Albert Cuyp leek het. Geen plek om onbezonnen te brainstormen.
Mijn eerste opdracht was een echte uitdaging: schrijf een pay off voor een grote, internationaal opererende drukkerij. Ik kreeg een zolderkamertje tot mijn beschikking, met uitzicht op een veel te goed onderhouden achtertuin. Binnen vijf minuten had ik de pay off op papier staan: ‘For lasting impressions.’ Geniaal! vond ik zelf. Voldaan leunde ik achterover in mijn bureaustoel. Reclame moet een beetje filosofisch van toon zijn, bedacht ik me, starend naar de strak aangeharkte begonia’s. Poëtisch zelfs.
Het probleem met copywriting is dat je met meerdere voorstellen moet aankomen, zodat de opdrachtgever niet de indruk krijgt dat hij duizenden guldens betaald heeft voor 5 minuutjes werk. Dus ik kauwen op alternatieven. Maar creatief zijn op commando, da’s als seks met een dubbelloops tegen je slaap gedrukt. Uren en uren heb ik uit het raam getuurd, dromend van een baan met schouderklopjes, biddend om een wonder.
Dat kwam na iets van 18 maanden. Sinds mijn komst was de klantenkring danig geslonken, het bureau dreigde om te vallen - alsof ik bij mijn aantreden het noodlot had meegebracht. Last in, first out. Ik werd ontslagen. God, wat voelde dat goed. Alsof ik bevrijd werd uit de ambassade in Teheran.
Het baantje zou mijn laatste functie in de reclame worden. Maar de copywriter in mij was ontwaakt. In mijn fantasie won ik het ene Lampje na het andere. Dagdromen, daar ben ik een kei in.
De afgelopen twintig jaar ben ik geen enkele reclame-uiting tegengekomen die ook maar in de buurt kwam van mijn geniale ‘For lasting impressions’. Tot ik van de zomer op dit bord stuitte. ‘Bel voor een wonder’ leest het. Het betreft een tentoonstelling over wonderen in het Catharijne Convent. Hoe poëtisch! bedacht ik me. Vast opgetekend door een copywriter die veel uit zolderramen heeft gestaard. Ik heb het nummer onder een sneltoets gezet.
Onder de sneltoets
'De Jules Deelder van het proza' - recensie door Daan Lameijer
- Categorie: Keukendrinkers
Volgens Literair Nederland
Klik hier voor de recensie van Daan Lameijer op website Literair Nederland.
Of klik op de screendumps om ze leesbaar te maken:
" <alt="recensie keukendrinkers door Daan-Lameijer"/>
02
" <alt="recensie keukendrinkers door Daan-Lameijer"/>
" <alt="recensie keukendrinkers door Daan-Lameijer"/>Interview door literatuurrecensent Alek Dabrowski
- Categorie: Keukendrinkers
Fluisteren!
Literatuurrecensent Alek Dabrowski interviewde mij over Keukendrinkers. Datum: 30 juli 2020. Plaats delict: de Openbare Bibliotheek van Rotterdam. Duur: 33 min.
Luister hier:
Interview bij RTV Rijnmond op 27/06/2020 duur: 10 min.
- Categorie: Keukendrinkers
Interview door Chris Vemer in de rubriek Lekker lezen op RTV Rijnmond op 27/06/2020
Ik heb het vraaggesprek op maat gesneden. Duur: 10 minuten.
Recensie door Alek Dabrowski van Radio Rijnmond
- Categorie: Keukendrinkers
Aleks inleiding op Facebook:
Rein Hannik schreef met Keukendrinkers een prachtige Rotterdamse roman met in de hoofdrol de Zeroër Rinus. Hij rolt van het ene baantje in het andere. Soms vraagt hij zich af wat hij het liefste doet, indommelen op een bankje bijvoorbeeld. “Maar mensen van mijn leeftijd horen dat helemaal niet te wensen. Die behoren het leven met gulzige teugen op te willen drinken. Die moeten de ene na de andere dag willen plukken. Die moeten GENIETEN GODVERDOMME.”
Aleks inleiding op zijn blog:
Rein Hannik schreef een paar jaar geleden het mooie en opmerkelijke Coef, een autobiografisch boek waarin hij het dramatische leven van zijn gekke moeder beschrijft. In Keukendrinkers speelt deze moeder op de achtergrond een rol. De hoofdrol is weggelegd voor Rinus. Hij komt net van school en heeft het ouderlijk huis en zijn alcoholische vader, die huisarts is, verlaten. Hij woont op een kamertje aan de Mathenesserdijk, met uitzicht op de Mathenesserbrug. Het is 1979.
Lees verder onder deze screendump van Aleks blog, of klik op de screendump om naar Aleks blog te gaan.
Rinus heeft geen doel in het leven. Hij heeft geen interesse in een studie, vrienden en familie ontwijkt hij en het liefst denkt hij in zijn eentje allerlei wilde theorieën uit. Om toch de huur van zijn peeskamertje te kunnen betalen zoekt hij een baantje via een uitzendbureau. Hij wil een Zero Profile Career ontwikkeling, dus zoekt hij werk waarbij hij zijn verstand op nul kan zetten om zich geheel te kunnen wijden aan het eigen denkproces. Hij noemt zich een Zeroër
Het uitzendbureau regelt voor hem werk. De dames achter de balie denken met hem mee en proberen zijn speciale wensen te vervullen. Rinus komt terecht in een broodfabriek, bij een houtzagerij en hij werkt als postbode. Hij komt in conflict met collega’s, wordt gek van het werk of laat als postbode alle post nat regenen. Sowieso is het altijd slecht weer als Rinus zich buiten de deur waagt.
Nergens vindt hij de zero-gesteldheid waar hij naar zoekt. Zelfs op een saai kantoor, waar hij slechts hoeft te kopiëren en te frankeren wordt hij ontslagen. Een uitdaging is de rol van bijrijder op een vrachtwagen. De chauffeur zegt geen stom woord tegen hem; hij negeert Rinus volkomen. Met smaak en humor beschrijft Hannik het vreten in vrachtwagencafés, de agressie van de chauffeur en de bedompte sfeer in de cabine.
Telkens keert Rinus terug naar het uitzendbureau. Hij krijgt meer en meer contact met Elise, het stille meisje achter de balie. Zij wandelen samen langs de kade. Bij haar kan hij zijn verhaal kwijt over zijn zero-leefstijl. Zij begrijpt hem maar al te goed. De dialogen tussen Elise en Rinus zijn erg sterk. Hij legt haar het principe van de keukendrinker uit. “Een keukendrinker is zo’n type dat op huiskamerfeestjes altijd naar de keuken vlucht. Zogenaamd om de drank binnen handbereik te hebben, maar eigenlijk omdat ie verlegen is, of gewoon als de dood voor de small talk in de huiskamer.” Zij reageert enthousiast en ziet zichzelf ook als een keukendrinker, zo eentje die een dure fles van de gastheer kaapt om hem in de keuken soldaat te maken. “Dat is de euforisch keukendrinker. Een veelgezochte ondersoort.”
Wanneer Rinus zich niet misplaatst voelt op de werkvloer zit hij in zijn kamertje met boven hem een zendamateur, onder hem een ruziënd stel en met een muizenkolonie in de keuken. In zijn vrije tijd bezoekt hij jazz- en punkcafés. Altijd zit hij alleen aan de bar te drinken. Hij probeert aandacht van het barpersoneel te trekken, maar vaak wordt hij genegeerd. Het samenklitten in zo’n café heeft niets te maken met een zero-leefstijl. Alleen de dj met zonnebril op en met zijn rug naar het publiek toe komt in de buurt.
Grappig is dat Hannik allerlei muziek en gewoonten uit 1979 voorbij laat komen. Er klinkt muziek van de meidengroep Luv en uit de musical Grease. Zendamateurs en bakkies waren toen in de mode. Uiteraard moet Rinus er niks van weten. Een van de weinige dromen die hij heeft is om ooit een Harley te kopen. Voorlopig rijdt hij nog op een Honda. Mooi is dat Rotterdam nadrukkelijk in beeld komt in het verhaal. De buurt rond het Mathenesserplein beschrijft hij vanuit zijn kamertje en de omgeving langs de Maas komt veelvuldig voorbij. Wanneer Rinus gaat drinken rijdt hij opvallend vaak naar Zuid, waar alles nog een tandje troostelozer lijkt.
Soms vraagt hij zich af wat hij het liefste doet, indommelen op een bankje bijvoorbeeld. “Maar mensen van mijn leeftijd horen dat helemaal niet te wensen. Die behoren het leven met gulzige teugen op te willen drinken. Die moeten de ene na de andere dag willen plukken. Die moeten GENIETEN GODVERDOMME.”
Het drama en de humor in de belevenissen van Rinus liggen dicht bij elkaar. Er lijkt niet zoveel te gebeuren. Hij heeft een baantje, komt mensen tegen die hem verafschuwen en waartegen hij zich verzet op geheel eigen wijze. Dan stopt het werk door ontslag of omdat de walging hem bij de keel grijpt. Het werk botst met zijn streven naar de zero. Maar in het volgende hoofdstuk staat Rinus alweer bij het uitzendbureau want de huur moet betaald worden.
Ondanks deze uiterlijke eentonigheid is de opbouw van het boek net als bij Coef goed doordacht. Er zit een bewuste lijn in van een man van 12 ambachten en 13 ongelukken. Ieder baantje lijkt een herhaling van zetten, maar op de achtergrond gebeurt er meer. Aan de ene kant komt hij steeds nader tot Elise. Aan de andere kant valt er steeds iets weg uit zijn leven, zoals het contact met zijn vader, zijn moeder die in coma ligt of zijn motor. Hij verliest ook de lust om anoniem aan de bar van een jazzcafé te zitten. Hij bezoekt daarna zelfs een disco.
Je vraagt je meer en meer af of hij zijn idealen als Zeroër zal behouden. Of zal Rinus uiteindelijk bezwijken en kiezen voor een burgerbestaan. Hannik weet de spanning er lang in te houden. De kracht van het boek zit niet zozeer in deze ontknoping, maar vooral in de beschrijving van het leven van Rinus. Rein Hannik doet dit met veel humor, met scherpe dialogen en met gevoel voor tragiek. Keukendrinkers is een ander boek dan Coef, maar de stijl van Hannik is herkenbaar en even aantrekkelijk.
Alek Dabrowski
Presentatiefilm Keukendrinkers
- Categorie: Keukendrinkers
duur: 4 min.
Half mei 2020 is bij Uitgeverij IJzer Keukendrinkers van mijn hand verschenen. Als gevolg van verordeningen rond de corona zit een live presentatie er niet in. Daarom een filmpje vanuit mijn keuken. Past helemaal bij de roman!
Keukendrinkers speelt zich meer dan veertig jaar geleden af, maar doordat het hoofdpersonage zo’n afstand voelt tot zijn medemens, doet zijn wereld sterk denken aan de anderhalvemetersamenleving. Ook de toenmalige actualiteit roept echo's op aan het heden.
Het geluid is vrij zacht, dus draai het volme maar wat omhoog!
Roman Keukendrinkers nu te koop!
- Categorie: Keukendrinkers
Bij uitgeverij IJzer
Klik op het plaatje om het te vergroten. Dan wordt de flaptekst leesbaar.
Klik hier om Keukendrinkers te kopen bij IJzer
Omslag Keukendrinkers
