Mijn leven lang fotografeer ik mijn leven. Geleerd van mijn moeder. Die deed dat omdat haar ouderlijk huis was afgefikt. Alles was ze kwijtgeraakt. Ik deed het aanvankelijk omdat ik mijn ouderlijk huis wilde affikken. Zo legde ik de kamers vast zonder bewoners, als impressies van een levenloos dagelijks leven. Dat was thuis voor mij: een plek waar niemand je zag staan.
Op het lyceum gaf de camera mij juist bestaansrecht. Jarenlang was ik een onderdeurtje met piepstemmetje geweest, kampend met hopeloze verliefdheden. Tot ik op een schoolreisje ontdekte dat je met een camera meer mans was. Klasgenoten en leraren lieten zich graag vastleggen tijdens zo’n trip. Een foto, dat was iets bijzonders. Iets voor later.
Echt machtig met de camera voelde ik me op Kolderdag. Traditiegetrouw werd het schoolbestuur overgenomen door een regime van eindexamenkandidaten. Wij dus. Revolutie! We hadden het plan opgevat om in de week ervóór leraren op dia vast te leggen. Die beelden zouden we op Kolderdag projecteren, ondersteund door een geluidsband die we eveneens van te voren vastlegden. Zo konden we de leraren subversieve teksten in de mond leggen.
Een week lang zat ik iedere dag met moeders Olympus Pen in de klas. Ik klikte mijn prooien op onbewaakte momenten met de vingervlugheid van een paparazzo. Vervolgens sprak ik met het Kolderteam de stemmen van de leraren in op een cassetterecorder. En verdomd. Het wérkte. Ik werd populair op Kolderdag. Niet dat ik verkering kreeg, wel een baard in de keel.
Waar die dia’s gebleven zijn is mij lang een raadsel geweest. Tot ik op een website stuitte die kond doet van een reünie van het lyceum, eind dit jaar. Er staan foto’s op van leraren uit mijn tijd. Ik zou durven zweren dat... Toch zal ik de organisatoren niet snel benaderen, want zij kijken heel anders terug op hun schooljaren dan ik doe op de mijne. Een citaat van de site:
“Het *** Lyceum stond alom bekend om uitzonderlijk goed onderwijs, met begaafde docenten die les gaven met bezieling. Erudiete dames en heren met als missie om jonge ogen te openen voor een eigenwijze kijk op de wereld. En hen uit te dagen met ‘er is meer in de wereld dan jij nu ziet’. Het verruimde je blik, opende de wereld voor jou en er was ruimte voor plezier en humor.”
Mijn mond viel open bij de quote. Hadden ze het over hetzelfde lyceum? In mijn ervaring was het een krater van stampwerk en sarcasme, met leraren die je negeerden of een standje gaven vanwege een onvoldoende. Nooit een persoonlijk gesprek, nooit een hand op de schouder. Terwijl ze wisten van de situatie bij mij thuis. Vandaar mijn boze oog op Kolderdag.
Er zat wrok achter mijn lens. Woede. Wanhoop zelfs. Emoties die elders thuishoorden. Niet voor niets legde ik het ouderlijk huis vast zonder gezin, de kamers als plaatsen delict. Alsof in dat vacuüm van desolate ruimten iets in mij gestorven was, en ik bewijzen verzamelde voor later. Voor aanklachten. Voor… blogs?
Die zijn nu mijn excuus geworden om te fotograferen. Echter, niet langer om verwijten te maken of oordelen te vellen. Evenmin om bewijzen te verzamelen. Ben ook niet bang alles kwijt te raken. Ik fotografeer omdat ik mijzelf ervan wil overtuigen dat mijn leven de moeite waard is geweest. Dat the good, the bad en the ridiculous gezien mogen worden. Omzien zonder wrok, dat oogt zoveel sierlijker. Tot je de geluidsband hoort.
