Op drukke dagen mijd ik de stad. Niet dat ik een hekel heb aan mensen, maar een massa staat me al snel tegen. Vooral zo’n sjokkende meute die langs puien schuifelt op zoek naar high tech gadgets om de verveling te verdrijven. Deaud moeten ze!
Vroeger was ik nog zo onnozel om op zaterdagmiddag naar de bibliotheek te gaan. Dan baande ik me met mijn ellebogen een geitenpad door de menigte, steeds op mijn horloge blikkend of ik nog op schema was. Joost mag weten welk schema. If you want to make God laugh, tell him about your plans.
Wel klonk er altijd een stemmetje in mijn achterhoofd dat zei dat ik geen haar beter was dan de vermaledijde massa. Erger, dat ik ertoe behoorde. Dat we allen naar hetzelfde verlangen. Naar een klein wonder dat de rat race even afremt, de sleur doorbreekt en ons ook nog verbindt. Laten we het verwondering noemen. Een enkele keer tref je die juist in de drukte.
Zo snelwandelde ik eind jaren ’80 op een marktloze middag over Vredenburg richting bieb. Tot mijn oog viel op enkele tientallen sjokkers die in een grote kring naar iets stond te gapen. Uit hun midden weerklonken nauwelijks verstaanbare, Franstalige commando’s. Ik wurmde me met mijn ellebogen naar voren en stuitte op een deels verkleed gezelschap met allerlei props. Bleh! dacht ik. Theater! Toch bleef ik plakken, geïntrigeerd door de brutale opzet.
Want de regisseur was gewapend met een megafoon. Hij riep wat de volgende scène inhield, waarop de acteurs deze in razend tempo uitbeeldden. Tot hij commando ‘PHOTO!’ liet klinken en de acteurs bevroren. Er werd razendsnel een stalen kader voor hen gehouden en een kiek gemaakt met een flitsende Polaroidcamera. Waarop de volgende instructie alweer klonk. En bij mij de munt viel. Het waren ‘opnamen’ voor een fotoroman, zo’n uitgestorven stripvorm met foto’s in plaats van tekeningen. Wat een origineel idee!
Het speciale aan de voorstelling was dat de crew met hengels, visdraad en andere primitieve hulpmiddelen ervoor zorgde dat ook ‘vliegende’ attributen mid air stil kwamen te hangen. Deze hilarische freeze frames in combinatie met de levenslustige dynamiek maakte iedere scène onweerstaanbaar. Al na een paar minuten was Vredenburg volgestroomd met sjokkers en ellebogen. Iedere keer als er ‘PHOTO!’ geroepen werd kraaiden we als kinderen. Niemand die nog naar een high-tech gadget of een bibliotheekboek verlangde.
Decennia later heb ik op internet kunnen achterhalen welk gezelschap het betrof: het Canadese Royal de Luxe. Inderdaad, dezelfde groep die zou scoren met kolossale, door mensenhanden gemanipuleerde ‘marionetten’ (olifant, duiker, vis), eveneens uitgevoerd in steampunk techniek. Hoe indrukwekkend ook, ik ben blij dat ik juist hun bescheiden Roman Photo heb meegemaakt. Want met een groot gebaar kun je misschien de krant halen, het zijn de kleine dingen die de wereld even stilzetten. En God doen glimlachen.
