Ik heb lang een weerzin gekoesterd tegen Holland. Het platte landschap, de lompe bewoners, de schrapende keelklanken, de kneuterige films, de bloedeloze literatuur… niets kon deugen. Pas de laatste jaren realiseer ik me dat dit een kwestie van inprenting is.
Aanleiding vormt deze kiek. Gemaakt door mijn vader, kerst 1957. Op het eerste gezicht een verwaarloosbare foto: een overbelicht achterhoofd, onherkenbare gezichten, onduidelijke handelingen… Maar als vanzelf worden onze ogen getrokken naar de vrouw, tweede van links. En lijkt de foto geplukt uit een Nederlandse versie van The Americans, dat fotoboek waar ik het in een vorige blog over had. Dat komt doordat mijn moeder zo misplaatst oogt.
Dat was ze ook, omringd door de familie van haar man. Burgers die weinig hadden meegemaakt en nog minder van de wereld hadden gezien. Terwijl mijn moeder al een stormachtig bestaan achter de rug had in Indië. Holland, dat was een cultuur van melkboeren! Ze liet geen gelegenheid na om haar kroost dat in te peperen. Ik slikte alles. En bleef dat nog jaren doen.
Dat kwam mede doordat ik mijzelf een misfit voelde. Anders dan andere jongens, en later anders dan andere burgers. Een levensworstelaar met een onbruikbaar talent. En natuurlijk is het vreselijk romantisch om jezelf een Einzelgänger te vinden. ‘Rein Hannik, getormenteerd schrijver’ had er op mijn visitekaartje kunnen staan. Ik ben uniek! Sure. Als er geen internet had bestaan.
Sinds het web van de wereld een dorp heeft gemaakt, lijkt de aardbol vergeven van de outsiders. Die stuk voor stuk de meest fantastische kunst online presenteren. Stand-up comedians, straatmuzikanten, undergroundschrijvers, animatiemaker, decorontwerpers, no-budgetfilmers, motorfietsbouwers, striptekenaars, aquascapers. You name it. Een leger aan creatieve misfits, dat me bij iedere dip weer weet te inspireren.
De globalisering doet me ook beseffen hoe door-en-door Hollands ik ben. Dankzij de vermaledijde melkboercultuur word ik niet gemuilkorfd door een godsdienst, geterroriseerd door een dictatuur of vermorzeld door kapitalisme. Ik heb alle gelegenheid gekregen om mijn afwijkende zelf te cultiveren. Zou nergens anders kunnen leven. Daarom dank ik de Voorzienigheid op mijn blote knieën voor mijn nationaliteit. Ich bin ein Holländer!
Maar te veel driekleur, daar pas ik voor. Dus als ik deze foto bekijk en iets moet wegslikken omdat ik iets herken, laat me dan. Het motiveert mij om stukjes te schrijven waarmee ik contact kan maken met andere Einzelgängers. Zodat we ons samen wat minder einzel voelen.
