De meeste jongens willen op hun vader lijken. Ik ben altijd meer een moederszoontje geweest. Coef was stoer in plaats van verwend zoals mijn vader. Ze maakte kunst terwijl pa pulpromannetjes las. Aanschuiven bij zijn borrels deed ze niet – Coef deed haar eigen ding. Ze was ook handiger dan mijn vader. Preciezer. Scherper. Een echte persoonlijkheid.
Het is lastig opkijken als jouw voorbeeld je afwijst. Toen ik in de puberteit kwam kreeg mijn moeder weerzin tegen het gezinsleven. Volgens haar waren wij ondankbaar. Kinderen werden hinderen, de avances van haar man bezorgden haar koude rillingen. Ze trok zich terug op haar kamer om zich onder te dompelen in jeugdherinneringen en kunst. Sodemieter op! klonk het als ik bij haar aanklopte. Ze wilde geen deel meer uitmaken van het gezin. Waardoor ik dat ook niet meer wilde. Gelukkig was er tv.
Televisie kijken in de jaren ’70 was behelpen, dat wel. Met slechts twee netten moest je vreten wat de pot schafte. Die zat barstensvol gezelligheid van vaderlandse bodem. Quizzen en spelletjes, vermaak voor kijkers die te moe waren voor kunst en cultuur. Voor mij de hel op aarde, want ik gruwde van gezelligheid. Zoals mijn moeder dat ook deed.
Gezelligheidsprogramma bij uitstek was Zo Vader, Zo Zoon van de NCRV. Dat kende enkele varianten, zoals Zo Moeder, Zo Zoon. Een vierkoppig panel, bestaande uit BN’ers, moest raden wie van de vier vaders of moeders de ouder was van de zoon of dochter. De panelleden stelden hun vragen, waarbij de antwoorden van de kinderen niet gehoord konden worden door de vier mogelijke vaders of moeders. Winnen deed er niet toe. Het programma was een bolwerk van gemoedelijkheid.
Voor mij was het vooral bizar. De deelnemers kwamen ongeloofwaardig over. De ouders deden zo rustig en aardig en begripvol. Compleet anders dan bij ons thuis! En de kinderen leken ideale schoonzoons en –dochters. Geen onvertogen woord! Alsof ze deze wezens hadden opgekweekt in een christelijk laboratorium. Dan moeten ze daar overuren gedraaid hebben, want de zaal was afgeladen met klapvee, gehuld in oversized outfits en verscholen achter monstrueuze monturen. Burgers! Presentator Gerard van den Berg bewaakte de sfeer met oubollige grapjes en een enkele knipoog. Een programma dat een boos oog aan de automutilatie brengt.
De ergste variant vond ik Zo Moeder, Zo Zoon. Daarbij kreeg ik geheid visioenen van mijzelf en mijn moeder als deelnemers. Panellid: ‘Vraag aan zoon A (Rein): hoe zal jouw moeder reageren als het gezin haar verrast met een surprise party?’ Zoon A: ‘Dan scheldt ze de gasten het huis uit.’ Panellid: ‘Moeder C (Coef) hoe zou u reageren op een surpriseparty?’ Moeder C: ‘OPSODEMIETERÉÉÉN!’ Het is de enige aflevering waarin unaniem de juiste moeder geraden wordt en deze afgevoerd moet worden vanwege verward gedrag.
Om inspiratie op te doen bekijk ik online wat afleveringen. En verdomd. De claustrofobie van de 2 netten komt terug. Ook mijn weerzin voelt aanvankelijk als vanouds. Sodemieter op met je gemoedelijkheid! Maar dan betrap ik me op een grinnik. En op nog een. En nog een. Opeens zit ik ongegeneerd mee te genieten van de gezelligheid. Ik krijg zelfs een visioen van een Zo Vader, Zo Dochter. Met mijzelf als ideale pa, compleet met imaginaire dochter die gek op me is. Zoals ik dat was op mijn moeder. Hoe ongeloofwaardig ook.
