Blog
- Categorie: Blog
Volgens Jung en Hemingway proberen sentimentele mensen een wreed karakter te verbergen. Dat is ook mijn indruk, als ik op Facebook weer eens mierzoete emoticons afgewisseld zie worden door hoon en verwensing – afkomstig van dezelfde reaguurder. Maar naar anderen wijzen, da’s niet chic, ook niet als zij naar anderen wijzen. De vraag is hoe wreed ikzelf ben. Want ik smelt bij dit beeld van een vader die zijn verklede zoontje naar een partijtje begeleidt.
Mijn idee van vaderschap is ontegenzeggelijk sentimenteel. Sterker, als kinderloze senior ben ik ervan overtuigd dat niets zo bijzonder is als opvoeding. Terwijl ik uit ervaring weet dat stiefvader spelen op middelbare leeftijd geen rozengeur en maneschijn is. Maar je eigen vlees en bloed, da’s toch anders, houd ik mezelf graag voor. Illusies moet je koesteren als je een gesmoorde kinderwens dragelijk wilt houden.
De volgende vraag is wat voor ‘natuurlijke’ vader ik geweest zou zijn. Als twintiger vermoedelijk zo een die zijn kroost slaat. Immers, volwassenen die als kind mishandeld zijn hebben de neiging dit geweld door te geven. De truc is om jezelf vóór die tijd door-en-door te leren kennen. Daar heb ik jarenlang groepstherapie voor nodig gehad. Verwerken deed ik er niets, maar de feedback werkte confronterend. Er bleek een boos mannetje in mij te zitten.
Wreedheid is echter een tandje erger. Dat ik daar aanleg voor heb bleek tijdens mijn jeugdjaren. Kan me herinneren hoe ik een meelworm in de fik stak om te zien hoe het dier zou reageren. Hoe ik een muisje dat op een plakstrip crepeerde in een emmer water verdronk. Hoe ik, gefrustreerd omdat het meisje waarmee ik was niets met me wilde, een roodborstje met een luchtbuks doodschoot. Terwijl ik me de grootste dierenvriend van Rotterdam waande.
Sommige mensen zullen dergelijke kleine gruweldaden wegwuiven als jeugdzonden. Ik niet. Niet met mijn jeugd. Niet na al die therapie. Voor mij waren het alarmsignalen. Ik vermoed dan ook dat het een kwestie van instinct is geweest, dat ik mijn vaderschap nooit verder heb laten komen dan fantasie. Hoezeer ik ook naar kroost verlangde.
Het is ook weer niet zo dat ik me dagelijks zorgen heb gemaakt om mijn inner Rein the Ripper. De afschuw direct na de daden én het rotgevoel bij flashbacks spraken voor zich. Daarbij, ik ben met de jaren misschien een onmogelijke partner gebleken, geen wrede. En als stiefpapa deed ik het lang niet slecht. Wel moet ik bekennen dat ik mijn zakdoek vol snoot als we familiefilm Little Miss Sunshine bekeken. Met die gevoelens loop ik liever niet te koop.
Alhoewel. Bij deze foto van het joch in zijn rode, welhaast idiote en daardoor hartverwarmende tenue, geëscorteerd door zijn doodserieuze en daardoor hartverwarmende vader, smelt ik. Het cameraatje van mijn Samsung doet hetzelfde, want dat begint ijverig te aquarelleren als ik de foto opblaas. Wat toch nodig is, aangezien ik vader & zoon niet te dicht wilde naderen. ‘Papa, we worden achtervolgd door een enge opa!’ hoorde ik de smurf al bijna zeggen. Als de vader mijn gegluur had vastgelegd, had ie me dezelfde dag nog op Facebook zwartgemaakt als pedo. Om me na het lezen van dit stukje onder de hartjes te bedelven. Soms verbergt een wreed karakter een sentimentele inborst.
- Categorie: Blog
Hij was de spannendste filmster van dat moment. Een acteur met maximaal charisma en minimale techniek. Een sekssymbool zonder zijn best te doen. En ook nog eens een rebel op de set. Maar het spannendste aan Mickey Rourke was dat een vriendin had gezegd dat ik op hem leek. Zolang ik glimlachte tenminste. Ik geloofde haar op d’r blauwe ogen. Alles liever dan mijzelf zijn – alsof er een gefrustreerd acteur in mij huisde.
Rourke is bekend van jaren ’80 filmhits als 9½ Weeks. Voor dat soort chick pics haalde ik mijn neus op. Ik was onder de indruk van zijn Motorcycle Boy, een filosofische straatbendeleider in cult classic Rumble Fish. Rourke wist precies hoe je tegen muren moest leunen en naar verdwijnpunten moest staren. De keren dat hij zijn Motorcycle Boy liet praten was dat fluisterend, gevolgd door een glimlach waarin een teder machismo doorschemerde. Ik was vastbesloten me zijn method acting eigen te maken. Voor in de kroeg.
Ik schafte ook zo’n vlooienmarktcolbertje aan en ging met mijn rug tegen de toog leunen, om glimlachend voor me uit te staren. Een kwestie van tijd tot de dames voor me zouden vallen! In theorie dan. In de praktijk hield ik de pose nog geen vijf minuten vol. Te beweeglijk van aard, bovendien meer van de zelfspot dan van de ongenaakbaarheid. Wel bleef ik meer glimlachen dan strikt noodzakelijk. En besloot ik de carrière van mijn idool te volgen.
Rourke bleek een anti-ster. Hij torpedeerde zijn loopbaan met onmogelijk gedrag op de set. In interviews zei hij geen respect te hebben voor zijn metier, en al helemaal niet voor Hollywood. Maar nog het minst voor zichzelf, las ik tussen de regels door. Alsof hij zijn good looks als een slechtzittend masker ervoer. Gedesillusioneerd door de filmwereld liet hij zich als pro bokser in elkaar slaan. Tot ie niet meer gecast werd.
Dertien jaar zou hij op de bank zitten. Pas in 2008, de zelfmoord nabij, kreeg ie de rol van zijn leven aangeboden: een uitgerangeerde worstelaar in The Wrestler. Geen personage waar ik me aan kon spiegelen, maar wat een drama! Voor deze rol had Rourke geen method nodig, en al helemaal geen geleun of gestaar. Hij speelde zijn kwetsbare zelf. Het masker was transparant geworden. Rourke maakte er een hartverscheurende comeback mee.
Sindsdien gaat het weer bergafwaarts. Op Instagram volg ik hem als een bezorgd broertje. Hij job hopt van de ene pulpfilm naar de andere. Als ie nu stoer doet komt ie wannabe over. Een schaduw van zijn Motorcycle Boy! Thuis laat hij zich omringen door Chihuahua’s aangekleed als kleuters, op straat kletst hij met paparazzi die hem de illusie geven dat ie nog een ster is. Zijn kale schedel wordt gemaskeerd door een pruik, zijn gezicht is zo vaak verbouwd dat het tot leatherface is verworden. Vrouw en carrière zijn verdwenen. Het nulpunt is bereikt. Maar hij straalt zielenrust uit. Rourke heeft geen masker meer nodig.
Ik heb evenmin nog de behoefte om in zijn colbertje te kruipen. Sterker, ik hoop stilletjes dat ik niet meer op hem lijk. Toch kan ik wel een beetje van zijn zielenrust gebruiken. En op onbewaakte ogenblikken mag ik nog graag tegen een toog leunen. Uiteraard met een glimlach waarin een teder machismo doorschemert.
- Categorie: Blog
‘Het is mijn kíndje!’ jammerde ze, ‘het is mijn kíndje!’ Mijn oma zat voorovergebogen in onze skailederen fauteuil, de handen voor de ogen gevouwen. Het was voor het eerst dat ik haar zag huilen. Ze had er alle reden toe, want mijn moeder was opgenomen in een inrichting nadat ze een zelfmoordpoging had ondernomen. Oma’s kindje wilde niet meer leven.
Het was niet de eerste keer dat bij ons thuis een volwassene ‘brak’. Mijn moeder huilde van woede als ze ruzie had met mijn vader, mijn vader huilde van ontroering toen hij een brief voorlas van een studievriend die zijn steun betuigde. Ouderlijke tranen hebben impact op kinderen. Ze staan niet alleen voor verdriet, ook voor onmacht. Ze forceren het kind eigen gevoelens te onderdrukken. Met iedere snik dringt de volwassenheid zich verder op.
Meer nog dan mijn oma’s tranen maakten haar woorden indruk op mij. Ze repte over ‘kindje’. Voor het eerst besefte ik dat mijn moeder iemands dochter was. Dat ze gebaard was, een baby-peuter-kleuter-puber geweest moest zijn, mogelijk zelfs schattig was bevonden. Ik kende haar als een bitch die schold en sloeg, nu bleek ze ook een weerloos wezen. Dat beeld was nog angstaanjagender dan dat van de bitch.
Overigens moest ook mijn oma het ontgelden als mijn moeder een rotbui had. Niet met klappen of gevloek, maar door kattig tegen haar te doen. Respectloos vond ik dat. Maar vooral onbegrijpelijk, want oma was de liefste grootmoeder ter wereld. Zachtaardig, goedlachs, begripvol. Bovendien had ze de hele bieb gelezen en was ze fan van Koot & Bie! Niemand kon zo goed verhalen vertellen als zij. Oma was heilig.
Natuurlijk was zij dat niet. Toen ik mijn moeders dagboeken doorwerkte voor biografie Coef, leerde ik een andere oma kennen. Een die niet bestand was tegen het tropische leven in de Oost. Die de hele dag op bed lag te jammeren en de opvoeding aan baboe overliet. Die, toen haar man gesneuveld was, in het Jappenkamp veel te veel op haar 12-jarige dochter steunde, waardoor Coefje veel te snel een Coef moest worden. Die, eenmaal gerepatrieerd, het aanlegde met de lover van haar inmiddels 18-jarige dochter. Een oma die nooit echt moeder was geweest voor mijn moeder. Althans, als we mijn moeder mogen geloven.
En dat mogen we. Want hoe verknipt ook, mijn moeder had een neus voor character flaws. Ze wist feilloos door de zwakke plekken van oma’s salonfähige persoonlijkheid te prikken. Maar wat dan nog. Het is niet zo dat oma haar kinderen mishandelde. Of uitkafferde. Daarbij, als je maar vaak en vinnig genoeg om je heen prikt, blijkt ieder mens een ballonnetje met gebakken lucht. De truc is om de ballon met zwier in de lucht te houden. En oma zat vol zwier.
Dus ook na de ontnuchterende dagboeken blijft ze een beetje heilig voor me. Ik eer haar met deze 92 jaar oude foto, genomen in het ouderlijk huis te Dordt. Ze poseert naast het portret van haar echtgenoot die een jaar eerder naar Indië is afgereisd en met wie ze zojuist met de handschoen is getrouwd. Ze glundert verwachtingsvol, onwetend van de rampspoed die haar wacht. Als moeder was ze misschien niet solide, maar ik had me geen fijnere oma kunnen wensen. Dus als het laatste restje inspiratie van mijn ballonnetje is vervlogen, dan hoop ik dat zij het is die mij opwacht aan Gene Zijde – mocht mijn moeder het weer eens laten afweten.
- Categorie: Blog
Soms kijk ik naar YouTube om andermans leven te leiden. Dan volg ik mensen die dingen doen die ik zelf had willen doen in een ander bestaan. Het balkon omtoveren tot mini-zoo, een motor restaureren in de schuur, een horrorfilm regisseren zonder budget. Nog liever volg ik mensen die iets doen dat niet bij mij past. Zoals heel veel geld verdienen. Ben is er zo een.
Ben koopt verloederde hotels op voor een prikkie en knapt ze vervolgens op om uit te baten. Dat levert hem miljoenen op. Hij mag zich de ongekroonde vastgoedkoning van Florida noemen, al wordt hij vermoedelijk versleten voor male chauvinist capitalist pig. He certainly looks the part! Ben heeft een enorme pens onder een nog grotere mond, snackt non-stop zoutjes en kettingrookt mentholtjes. Geen wonder dat ie al vóór zijn 60ste 3 hartaanvallen achter de rug heeft. Een survivor met een hang naar zelfvernietiging.
In Life for Sale volgen we hem als hij samen met zijn zoons opgekochte hotels en nieuwe projecten inspecteert. Terwijl hij een kingsize zak popcorn leeg vreet vertelt hij over de fijne kneepjes van het vak. Ik hang aan zijn lippen en waan me een vastgoedprins. Dat komt door Bens zwarte humor, typisch Joodse ‘wit’ uitgerust met een overgevoelige bullshit-detector. Hij wisecrackt als Brugman. In een ander bestaan was ie stand-up comedian geweest.
Ook Bens zoons zijn zwaarlijvig. Hij zit hen achter de vodden omdat ze het vak nog onvoldoende beheersen. Toch hoor ik in zijn sarcasme vooral genegenheid doorklinken. Zijn vrouw is een Mexicaanse-met-billion-dollar-grijns die verslaafd is aan shoppen. Ze is overigens met Ben getrouwd vóórdat ie binnenliep. Off-camera zullen ze het Ming servies naar elkaars hoofd gooien, je ziet dat ze bij elkaar passen.
Ben lijkt niet erg te genieten van zijn weelde. Zijn gezin raakt zoek in het wanstaltige woonkasteel, zijn Rolls is onverkoopbaar geworden door de nicotinewalm, en de $250 miljoen die uit zijn spaarvarken puilt brandt in zijn zakken omdat hij koortsachtig op zoek is naar de volgende deal. Geen zielenrust voor Ben. Maar ik heb een zwak voor deze mistroostige bulldozer omdat hij met iedereen, van toiletjuf tot big shot, op even directe als hilarische wijze contact maakt. Ben behandelt zijn medemens als zijn homie. Omdat ie zelf van de straat komt.
Wie de moeite neemt deze capitalist pig beter te leren kennen kan het best de aflevering over zijn roots bekijken. Daarin zien we hem met bedrukte blik voor het ouderlijk huis staan, een krot in Brooklyn. We maken kennis met zijn moeder, een monster dat little Ben regelmatig het ziekenhuis in heeft geslagen. We horen hem zuchten als ze op hem kankert. We begrijpen waarom hij al op zijn 12e is gaan werken, vastberaden de uitzichtloosheid te ontvluchten. The American Dream als brandende touwladder.
Of Ben ooit invalide omaatjes uit hun huis heeft laten zetten, weet ik niet. Wil ik ook niet weten. Hij raakt me omdat ik iets herken. Ik schrijf stukjes om iets moois te maken van een nare jeugd, hij doet hetzelfde door verwaarloosde hotels op te knappen. Twee zielen die op totaal verschillende manieren proberen te ontsnappen aan herinneringen, dondersgoed beseffend dat je ’t kind misschien uit de moeder kunt halen, maar de moeder niet uit ’t kind.
- Categorie: Blog
Rein Jr.: ‘Hallo. U spreekt met Reintje Hannik.’
Rein Sr.: ‘Dag Reintje. Je spreekt met Rein Senior.’
Jr.: ‘…’
Sr.: ‘Ben je daar nog, Reintje?’
Jr.: ‘Ja. Bent U misschien mijn opa?’
Sr.: ‘Nee, Reintje. Opa Rein is dood. Die is gesneuveld in de oorlog. Daarom woont hij in het verleden. Ik woon in de toekomst. Ik ben een soort oudere broer van je.’
Jr.: ‘Maar ik heb helemaal geen broer.’
Sr.: ‘Dat weet ik, Reintje. We doen maar alsof. Het is een beetje ingewikkeld uit te leggen. Ik vond zo’n antieke, bakelieten telefoon op de rommelmarkt en dacht: laat ik ons oude nummer op de singel eens bellen. Zien of er iemand opneemt. Krijg ik jou aan de lijn!’
Jr.: ‘Ja.’
Sr.: ‘Hoe gaat het met je?
Jr.: ‘Ik ben jarig geweest.’
Sr.: ‘Gefeliciteerd! Hoe oud ben je geworden?’
Jr.: ‘Zes.’
Sr.: ‘Heb je mooie cadeaus gekregen?’
Jr.: ‘Ja. Een verrekijker.’
Sr.: ‘Wow! Wat spannend! Dan kun je zien hoe het leven elders verloopt hè.’
Jr.: ‘Ja.’
Sr.: ‘Maar je klinkt niet zo vrolijk. Is alles wel goed?’
Jr.: ‘…’
Sr.: ‘Reintje?’
Jr.: ‘Mijn moeder is weer boos op me.’
Sr.: ‘Wat naar om te horen.’
Jr.: ‘Ze schreeuwde tegen me dat ik aandacht zit te trekken. Dat ik een rotjong ben.’
Sr.: ‘Ach…’
Jr.: ‘Ze heeft me geslagen.’
Sr.: ‘…’
Jr.: ‘Daarna moest ik naar boven. Maar ik ben bang op zolder, want daar zitten spoken.’
Sr.: ‘Ik weet het. Wat rot voor je. Je moet maar denken: mamma is een beetje ziek in haar hoofd. Probeer je maar niet te veel van haar aan te trekken. Eigenlijk houdt ze van je.’
Jr.: ‘Ja.’
Sr.: ‘Weet je wat je moet doen als je weer bang bent?’
Jr.: ‘Nee.’
Sr.: ‘Dan doe je je ogen dicht en stop je je vingers in je oren. En probeer je je voor te stellen dat je ergens anders bent. Bij oma bijvoorbeeld. Die slaat je nooit hè?’
Jr.: ‘Nee.’
Sr.: ‘Is papa al thuis?’
Jr.: ‘Nee, die is op bezoek bij zieke mensen.’
Sr.: ‘Maar papa is toch vaak lief voor je? Die knuffelt je.’
Jr.: ‘Jawel. Maar hij geeft me straks een pak slaag als hij hoort dat ik een rotjong ben geweest.’
Sr.: ‘Ik weet het. Maar hij geeft je ook een zoen voor het slapen gaan.’
Jr.: ‘Ja.’
Sr.: ‘Zodat jij lekker kunt dromen dat je ergens anders bent. Daar ben jij goed in. Alsof je door je verrekijker tuurt.’
Jr.: ‘Ja.’
Sr.: ‘Laat je niet kisten hoor! Er komt een dag dat je van al die klappen en spoken iets moois zult maken.’
Jr.: ‘Ja.’
Sr.: ‘Goed zo.’
Jr.: ‘Maar ik moet nu ophangen. Mamma zegt dat ik niet met de telefoon mag spelen. Dat ik mijn bek moet houden.’
Sr.: ‘Ja Reintje. Ik vond het fijn met je gepraat te hebben. Zullen we dat va…’
Jr.: *klik van hoorn op haak*
Sr.: ‘Reintje?’
Jr.: *telefoontoon*
Sr.: ‘Reintje?...’
