Blog
- Categorie: Blog
Op drukke dagen mijd ik de stad. Niet dat ik een hekel heb aan mensen, maar een massa staat me al snel tegen. Vooral zo’n sjokkende meute die langs puien schuifelt op zoek naar high tech gadgets om de verveling te verdrijven. Deaud moeten ze!
Vroeger was ik nog zo onnozel om op zaterdagmiddag naar de bibliotheek te gaan. Dan baande ik me met mijn ellebogen een geitenpad door de menigte, steeds op mijn horloge blikkend of ik nog op schema was. Joost mag weten welk schema. If you want to make God laugh, tell him about your plans.
Wel klonk er altijd een stemmetje in mijn achterhoofd dat zei dat ik geen haar beter was dan de vermaledijde massa. Erger, dat ik ertoe behoorde. Dat we allen naar hetzelfde verlangen. Naar een klein wonder dat de rat race even afremt, de sleur doorbreekt en ons ook nog verbindt. Laten we het verwondering noemen. Een enkele keer tref je die juist in de drukte.
Zo snelwandelde ik eind jaren ’80 op een marktloze middag over Vredenburg richting bieb. Tot mijn oog viel op enkele tientallen sjokkers die in een grote kring naar iets stond te gapen. Uit hun midden weerklonken nauwelijks verstaanbare, Franstalige commando’s. Ik wurmde me met mijn ellebogen naar voren en stuitte op een deels verkleed gezelschap met allerlei props. Bleh! dacht ik. Theater! Toch bleef ik plakken, geïntrigeerd door de brutale opzet.
Want de regisseur was gewapend met een megafoon. Hij riep wat de volgende scène inhield, waarop de acteurs deze in razend tempo uitbeeldden. Tot hij commando ‘PHOTO!’ liet klinken en de acteurs bevroren. Er werd razendsnel een stalen kader voor hen gehouden en een kiek gemaakt met een flitsende Polaroidcamera. Waarop de volgende instructie alweer klonk. En bij mij de munt viel. Het waren ‘opnamen’ voor een fotoroman, zo’n uitgestorven stripvorm met foto’s in plaats van tekeningen. Wat een origineel idee!
Het speciale aan de voorstelling was dat de crew met hengels, visdraad en andere primitieve hulpmiddelen ervoor zorgde dat ook ‘vliegende’ attributen mid air stil kwamen te hangen. Deze hilarische freeze frames in combinatie met de levenslustige dynamiek maakte iedere scène onweerstaanbaar. Al na een paar minuten was Vredenburg volgestroomd met sjokkers en ellebogen. Iedere keer als er ‘PHOTO!’ geroepen werd kraaiden we als kinderen. Niemand die nog naar een high-tech gadget of een bibliotheekboek verlangde.
Decennia later heb ik op internet kunnen achterhalen welk gezelschap het betrof: het Canadese Royal de Luxe. Inderdaad, dezelfde groep die zou scoren met kolossale, door mensenhanden gemanipuleerde ‘marionetten’ (olifant, duiker, vis), eveneens uitgevoerd in steampunk techniek. Hoe indrukwekkend ook, ik ben blij dat ik juist hun bescheiden Roman Photo heb meegemaakt. Want met een groot gebaar kun je misschien de krant halen, het zijn de kleine dingen die de wereld even stilzetten. En God doen glimlachen.
- Categorie: Blog
‘Dusss…’ zei de baas om het functioneringsgesprek af te ronden. ‘Wat we nog missen in jou is het reclamebeest. De can-do kanjer. Die moet je nog even losmaken.’ Hij keek me verwachtingsvol aan. Ik probeerde enthousiast te knikken, maar mijn hoofd leek compulsief NEEEEEE!! te schudden. ‘Natuurlijk,’ zei ik. En slaakte een diepe zucht.
Ik had me godbetert net maandenlang als junior copywriter proberen te bewijzen. Met 40 jaar was ik misschien de oudste ter wereld, maar wel een die kon schrijven als een senior. Het was niet genoeg. Ik moest het beest in mij aanboren. Transformeren in een weerwolf.
Meer dan ooit besefte ik dat het niet volstaat om je werk zo goed mogelijk te doen. Als werknemer word je geacht je functie te wórden. Gespletenheid is de sterkste troef van een cv! Dat vermoedde ik reeds als student. Daarom zou ik na mijn studie wel tien jaar lang freelance aanklooien, als de dood mijn ziel te moeten verkopen bij een sollicitatiegesprek. En nu was het alsof ik met mijn poot vastzat in een klem.
Want ik voelde me misplaatst in dat chique reclamebureau aan die Amsterdamse gracht. Mijn collega’s waren geen onaangepaste creatieven maar accountmanagers met een neus voor het grote geld. De baas was een echte alfa. Twintig jaar eerder, in de gulden jaren tachtig, was hij miljonair geworden met slogans als ‘De Bijenkorf heeft ’t!’ Die kreet had op het pand op de Dam staan pronken. Het was duidelijk dat ik die ‘’t’ miste.
Na het functioneringsgesprek ging ik maar wat dollen met de vormgever. We deden lachend reclamecowboys na, van die druktemakers met targets en een telefoonverslaving. Iemand schoot een fotootje van ons met een digitaal wegwerpcameraatje. Niet veel later ging de tent failliet. En stond ik op straat, als wegwerpkanjer.
Maar niet voordat ik mijn werk was geworden. Een hele middag lang. Zonder mijzelf te verloochenen. Dat gebeurde tijdens de opname van een radiocommercial die ik voor een leasebedrijf had geschreven. Voor de stem had ik Kees Prins ingehuurd, bij het grote publiek bekend van Jiskefet. De opname mocht ik zelf leiden.
Omdat ik toentertijd muziek maakte voelde ik me als een vis in het water tussen de knoppen, schuiven en VU-meters van de studio. Al gauw zat ik als een pro Mr. Jiskefet te regisseren. ‘Mag iets vetter, Kees! Meer can-do!’ Het enige dat ontbrak was een beestachtig gegrom aan het begin van de commercial. Dat heb ik zelf voor mijn rekening genomen. En hoe! Al mijn frustratie in één soundbite gebald. Toen we bezig waren met de montage voelde ik een hand op mijn schouder. De baas. Zijn blik sprak boekdelen. Ik had ‘’t’ eindelijk ook.
Inmiddels hoop ik ’t niet langer te hebben. Niet meer nodig, nu ik als schrijver van mijn leven mijn werk maak. Op het dak van de Bijenkorf zal ik er niet mee komen – geen neus voor het grote geld – maar alfa zijn in eigen brein, da’s onbetaalbaar. En soms, als de maan vol is, kunnen onaangepaste creatieven het gegrom van een lone wolf op de radio horen klinken.
- Categorie: Blog
Mijn favoriete decennium is de fifties. Ik houd van de jazzy sfeer, de verzorgde kleding, de sobere vormgeving, de zwart-witfotografie. Een tijdperk met een stijl en klasse die zouden afsterven in de popcultuur. Jammer dat ik er maar 321 dagen van heb meegemaakt.
Wat de jaren ’50 voor mij extra aantrekkelijk maakt is dat mijn moeder, toen een twintiger, in de kracht van haar leven was. Met good looks en een stel uitstekend werkende hersenen. Niet dat het haar voor de wind ging. Ze was gesjeesd op de kunstacademie, had een rampzalige romance met een getrouwd kunstenaar achter de rug en werd geteisterd door angsten en waanbeelden. De arti-fartiwereld beu, besloot ze tot een shot realiteit. Rightly so.
Ze ging een opleiding tot doktersassistente volgen. Nadat ze met vlag en wimpel was geslaagd kreeg ze een baan als laborante in een instituut waar fysiologisch onderzoek werd verricht. Zo moest ze op locatie metaalarbeiders in de Hoogovens testen. Exact werk dat naadloos aansloot bij haar brein.
In deze periode werd er toevallig een fotoserie gemaakt voor een bedrijfsfolder. Minder toevallig is dat mijn moeder op bijna elke foto te zien is. Wat een schoonheid! Eén foto trof ik onderin een doos, verscheurd als een rancuneuze puzzel. Toen ik hem ‘gerestaureerd’ had vroeg ik me af waarom ze hem had willen vernietigen. Was de proefpersoon een scharrel geweest die haar had laten barsten? Waarschijnlijker is dat ze de kerel onder stroom had gezet om te testen hoe hard ie kon werken.
Ik geniet van de foto’s omdat ze mijn moeder tonen toen ze nog baas in eigen buik was. Een zelfstandige vrouw die op kamers woonde, een volwaardig salaris verdiende en uitging met wie ze wilde. Trots, daadkrachtig en stijlvol als een oerfeministe. Captain of her ship!
Het sprookje eindigde toen ze verliefd werd op haar prins, een arts-in-opleiding. De Marlon Brando van Charlois! Niet veel later was ze met hem getrouwd, zijn assistente geworden én moeder van zijn kinderen. In de ’60’s gaf het gezinsleven haar eigendunk een kortstondige boost. Doktersvrouw! Moeder! Maar ons Little House on the Prairie zou haar steeds meer frustreren en zelfs gekmakend ongelukkig maken. Daar moest iemand de schuld van krijgen.
Eerst lag het aan de Japanse keizer die verantwoordelijk was voor de dood van haar vader. Toen aan de kampbewakers die haar hadden uitgehongerd. Daarna aan de Hollandse kerels die haar hadden uitgelachen. Vervolgens aan haar echtgenoot die een normaal leven wilde leiden. Uiteindelijk hadden álle mannen het gedaan. Dood aan het patriarchaat! In de ’70’s was de kapitein tot drenkeling verworden, de oerfeministe tot twitteraarster avant la lettre.
Dus. Laat mij maar dwepen met de fifties. Met dat gouden decennium, toen mijn moeder nog geen man nodig had om uit te schelden. Een vrouw die ik graag had willen ontmoeten, om over stijl en klasse te kletsen. Maar liever niet als metaalarbeider van de Hoogovens.
- Categorie: Blog
Bij mij om de hoek is laatst iemand doodgeschoten. Dat heb je zo in deze contreien. Toch wil ik hier voor geen goud weg. Ik heb een riant driekamerappartement op de bovenste verdieping met fijne buren en een schitterend uitzicht op het kanaal. Afgezien van wat dreigjongeren, zwerfvuil, jakkerende Golfjes en nu dus moord, misschien wel de fijnste sociale huurplek van de stad. Al blijft er altijd ruimte om te dromen.
Dat doe ik tijdens mijn dagelijkse wandeling die me via de Gele Brug naar de overkant van het kanaal voert. Daar wordt ijverig gebouwd voor hoogopgeleide dubbelverdieners. Volgens een sfeerimpressie komen er 163 luxeappartementen aan de voet van de brug. Ongetwijfeld onbetaalbaar. Het toekomstbeeld wordt opgeluisterd door een stralende zon en een overdaad aan groen. Zo’n Brave New World waarin iedereen tevreden is. Of toch niet helemaal?
Wat mij opvalt is het perspectief. Het appartementencomplex is zó afgebeeld dat de dromer niet geconfronteerd wordt met de reality next door. Want op steenworp afstand in het zuiden liggen al jaren zeecontainers opgestapeld; ‘tijdelijke’ noodwoningen waarin aso’s, studenten en statushouders zijn gedumpt. Weliswaar opgeleukt met puntdaken, bieden die containers een allerminst fotogeniek aangezicht. Dus heeft de sfeerimpressionist gekozen voor een invalshoek met de Gele Brug. Gelijk een mooie metafoor voor Verbinding met de Toekomst.
Dat wegkijken is cruciaal. Want veel hoogopgeleide dubbelverdieners houden er weliswaar een progressief gedachtegoed op na (iedereen recht op een woning!), maar hebben liever niet dat dat gedachtegoed het uitzicht bederft (deplorables svp naar de overkant in de sociale huurbuurt!). Hun progressie lijkt beperkt tot modieuze beeldvorming met utopische vergezichten. Problemen, dat zijn uitdagingen!
Tot je erin komt te wonen. Jan Container wordt horendol van de bouwgeluiden die door de stalen wanden worden versterkt. En dan hebben we het nog niet over de onveiligheid die zo’n noodproject aantrekt. Het is de toekomst, nu de vooruitgang aan alle kanten wordt ingehaald door onbetaalbaarheid. We stevenen af op een maatschappij waarin fatsoenlijk wonen een privilege is.
Waarmee we in mijn voorland zijn beland. Aangezien de woningnood exponentieel toeneemt zie ik me, als hoogopgeleide kerkrat, ooit in zo’n klankkast terechtkomen. Hetzij omdat mijn flatje gesloopt wordt en plaatsmaakt voor een onbetaalbaar appartementencomplex. Hetzij omdat ik als een nieuw soort scheefhuurder word aangemerkt (hij bewoont DRIE kamers!). Ze hoeven de huurtoeslag slechts stop te zetten. Problemen, dat zijn uitdagingen! Voor nu lijkt dit nog zwartkijken, aangelengd met paranoia. Zoals Ongekend Onrecht een SF-roman is.
Laten we positief afronden. Naar de mooie dingen des levens kijken! Naar mijn geweldige flat! Ik zal de sfeerimpressionist vragen er zo’n zonovergoten afbeelding van te maken. Moet ie wel even wegkijken: graag zonder tuig, zwerfvuil, Golfjes en moordenaars. Kan de volgende generatie zien hoe perfect mijn Brave Old World was. (Tot Bellevue het uitzicht bederft.)
- Categorie: Blog
- Zeg, wat krijgen we nu? Moet jij niet allang in dromenland zijn? Het is bijna 10 uur!
• Kannie slape… *wrijft in oogjes*
- Wat kijk je sip. Heb je weer enge schaduwen op de muur gezien?
• Ja…
- Nou, trek je vestje over je nachtpon aan en kom maar op schoot zitten.
• *geeuwt, trekt vestje aan en kruipt op schoot voor de computer* Ben je mee bezig?
- Ik ben een boek aan het schrijven. Voor kinderen. Niet aan de toetsen zitten hoor.
• Waar gaat het over?
- Een spookje. Wat heb jij een koude voetjes zeg!
• Maar spoken bestaan toch niet?
- Dit spookje wel hoor.
• Waarom dan?
- Gewoon, omdat ik dat wil. En het is een bijzonder spookje. Hij is bang in het donker én voor mensen. Een heel angstig geestje.
• Is ie ook bang dat ie niet bestaat?
- Dat zou zomaar kunnen. Hij woont op een zolder waar ook een meisje slaapt. Op een nacht probeert ie haar bang te maken door ‘boehoeoeoe’ te roepen en enge bewegingen te maken, omdat spoken dat nu eenmaal horen te doen. Maar eigenlijk durft ie dat helemaal niet. Het wordt een heel zachte ‘boehoeoeoe’ en ook zijn gebaren zien er niet dreigend uit. Hij lijkt meer een uilenjong dat probeert uit te vliegen, of een slaperig kind dat een knuffel wil. Het meisje schrikt niet van hem. Integendeel; ze vindt het fijn gezelschap te hebben. En het spookje is enorm opgelucht dat ze hem niet bang maakt.
• Heeft het meisje geen broertjes of zusjes?
- Nee. Ze is een wees. Ze woont bij haar oma op een oude donkere boerderij. En die grootmoeder gaat altijd met de kippen op stok. Op zolder is het wel erg stil, vindt het meisje. Alsof ze alleen op de wereld is.
• Heeft ze geen vriendjes?
- Nou, ze is een beetje anders dan andere kinderen. Ze houdt meer van wegdromen dan van spelletjes doen. En van Barbie moet ze al helemaal niets hebben. Daarom is ze meestal in haar eentje.
• Ja. Jij bent ook vaak alleen hè?
- Eh… dat is wel zo ja. Maar ik heb zat vrienden hoor. Die zie ik liever in de stad of zo, want mijn flat is een ongezellig werkhok. En voor schrijven heb je eenzaamheid nodig. Als ik aan het boek werk lijkt het of de héle wereld in mijn hoofd zit. Dan houdt iedereen me gezelschap.
• Ja… Wanneer is het af?
- Geen idee. Misschien wel nooit.
• Dan wordt het een echt spookboek!
- Dat heb jij goed gezien. • Voor wie schrijf je het?
- Voor jou natuurlijk! Iedere keer als ik eraan werk, kom jij even spoken. Zullen we dat afspreken?
• Ja!
- Maar luister, het is de hoogste tijd.
• Kom je me nog even instoppen? En lees je me dan voor uit het boek? Pleasepleaseplease.
- Vooruit, één hoofdstukje. Waarin het meisje en het spookje elkaar leren kennen.
• Morgen ook een hoofdstukje?
- Net zo vaak als jij komt spoken. Tot je niet meer bang bent in het donker.
• Maar…
- Maar? Waarom kijk je nu weer sip?
• …misschien besta ik zelf wel helemaal n…
- Doe niet zo gek! Natuurlijk wel! Als wij dat willen!
• *geeuwt een glimlach en steekt armpjes uit*
