Waar rook is, is een samenzweringstheorie
Een nadeel van freelance columns schrijven is dat je soms dagenlang in je eentje zit te typen. Daar krijg je rare ideeën van. Dan ga je denken dat de postbode je enveloppen tegen het licht houdt om te zien of je een lingerie-catalogus besteld hebt, de AH-kassière een aantekening maakt wanneer je een blote Panorama koopt en de tramconducteur 't doorvertelt als je in de buurt van De Wallen uitstapt. Je gaat denken dat de PTT, AH en de Tramdienst samenzweren om je seksuele voorkeur te achterhalen.
Gelukkig heb ik zelf een uitgebalanceerd karakter - kan om mijn eigen paranoia lachen (kuch!). Maar niet iedereen is zo krachtig van geest als ik. De wizzkids die de hele dag maar zitten te Internetten en steeds contactgestoorder worden, ontwikkelen de ene na de andere samenzweringstheorie. Allemaal paranoia natuurlijk. Of toch niet helemaal?
Iedereen die Oliver Stone's JFK gezien heeft weet hoe overtuigend samenzweringstheorieën gemaakt kunnen worden. Als je maar lang genoeg met halve feiten en hele vermoedens goochelt lijkt het volkomen aannemelijk dat de CIA, de FBI, de Mafia, het leger en president Johnson ooit samengespannen hebben om Kennedy te vermoorden.
Een leuke site op Internet waar je met 'conspiracies' van het hoogste niveau kennis kunt maken is [URL is verlopen], oftewel '50 greatest conspiracies of alle time'. Varieert van globale hersenspoeling met magnetrons tot moordlustige activiteiten van de Club van Rome.
De Microwave Harrassment and Mind Control-theorie bijvoorbeeld, stelt dat kwaadwillende lieden het gedrag van soldaten kunnen sturen met behulp van hersenimplantaties, microgolven en drugs. Science-fiction? De honderden Vietnamveteranen die beweren tegen hun wil in robot-killers te zijn geweest worden door wetenschappers steeds serieuzer genomen.
Een nog uitdagender theorie is dat de Amerikaanse overheid een contract heeft gesloten met aliens: in ruil voor technologische kennis mogen marsmannen mensen ontvoeren voor genetische proeven. Onzin? Er zijn legio aanwijzingen dat de overheid gecrashte UFO's achterhoudt.
En wat dacht je van het verhaal dat Timothy Leary, LSD-goeroe van de jaren zestig, CIA-agent zou zijn geweest en zijn trips uitdeelde om de hippie-jeugd volgzaam te maken voor het Witte Huis!? Belachelijk, maar de research die de theorie ondersteunt is indrukwekkend.
De samenzweringstheorieën zijn vooral entertainment. Op een enkele theorie na die te idioot is om je in te verliezen (rockband The Grateful Dead zijn marionetten van de Britse geheime dienst), is het dik genieten van de virtuositeit waarmee de theoretici een verband weten te forceren uit een opeenstapeling van 'bewijzen', en waarachtigheid kunnen peuren uit citaten van geleerden. Je krijgt steeds meer het gevoel dat 'er toch iets van waar moet zijn'.
Een gevoel dat nog eens wordt versterkt door een lange lijst algemene 'feiten' die paranoia tot overlevingsmechanisme opwaarderen. Zo worden in Amerika dagelijks 40.000 telefoongesprekken illegaal afgeluisterd, bespioneren bijna een kwart van de grote firma's hun werknemers, en houdt de FBI nauwlettend in de gaten wie wat leent in de bibliotheek.
En is het toeval dat veel dialogen uit internets nieuwsgroep alt.conspiracy (waar het laatste nieuws over de theorieën besproken wordt) niet meer op te vragen zijn? Ik bedoel maar.
Toch denk ik dat Internetters Het Kwaad een beetje overschatten. Dat hun geloof in megalomane, James Bondiaanse schurken die de Wereldmacht willen grijpen niet zozeer van paranoia getuigt als wel van naïviteit. Want laten we wel wezen, zelfs een legendarische organisatie als de Mafia is allesbehalve strak georganiseerd. En veiligheidsdiensten hebben echt geen trek om al onze oeverloze telefoonbabbels af te luisteren.
Incidentele, gerichte samenwerking tussen bad guys lijkt me waarschijnlijker dan structurele, globale manipulatie. Wat niet wil zeggen dat je niet voorzichtig moet zijn. Zo hoorde ik laatst op de redactieborrel van Havana verdacht vaak mijn naam vallen. Volgens mij proberen de opmaker, de illustrator en de hoofdredacteur me op slinkse wijze zwart te maken. 'Just because I'm paranoid doesn't mean they're not out to get me...'
| Who ya gonna call? Adbusters! | Handoplegging bij transseksuelen |
