Tips voor bij de douane: documentaire over liegen

Sommige mensen voelen zich altijd schuldig. Ik ben er zoeen. Als ik een warenhuis binnenloop probeer ik zo opvallend mogelijk NIET te stelen omdat ik denk dat de bewakingsdienst denkt dat ik een winkeldief ben. Als ik bij de douane aankom pak ik ongevraagd al mijn vuile onderbroeken uit om te laten zien dat er geen heroïne in zit. Ik ben een allesbekenner.

Ik deed het dan ook in mijn broek toen ik mijn verzekerde fiets, die door een junk gemold was, als gestolen bij de politie opgaf. "U had uw fiets aan een lantaarnpaal vastgezet en een uur later was ie verdwenen, huh?" vroeg agent Haring argwanend. "Ja agent, hhhelemaal verdwenen..." stamelde ik met de L van Liegbeest op mijn voorhoofd. Ik kreeg een nieuwe fiets maar als agent Haring de documentaire over liegen en leugenaars gezien had (BRT-serie 'Overleven') was ik ongetwijfeld in de boeien geslagen.

"Niets," glimlacht een huismoeder als ze haar koffers voor de douanebeambte neerzet. Even later plukt de ambtenaar tien flessen cognac uit haar Samsonite. De toeriste is één van de duizenden leugenaars die de afgelopen 25 jaar door leugenprofessor Paul Ekman op video geanalyseerd zijn.

"Zo'n douane heeft het lastig," zegt Ekman. "Mensen schamen zich niet voor een beetje smokkelen en dan is de leugen moeilijk in hun expressie terug te vinden." Pas als het om hun carrière gaat of een hoge beloning, kun je sporen van de leugen in mimiek en motoriek waarnemen. "Beste cues zijn tegenstrijdigheden in de expressie, bijvoorbeeld als iemand een tragisch verhaal vertelt en heel even smalend glimlacht." Oftewel emotionele lekkage.

Ekman laat voorbeelden zien van beroemde leugenaars. Ronald Reagan die tijdens een persconferentie over Irangate paniek wegslikt terwijl hij een zelfverzekerde uitspraak doet ("I don't feel I have anything to defend about at all"). Leuk om dwars door hem heen te kijken. Bij Oliver North is echter geen inconsistentie te bespeuren. Ekman: "Ongeveer vijf procent van de mensheid is geboren leugenaar." Had ik maar vijf procent van die vijf procent.

Jammer dat Ekman beroemdheden onder de loep neemt waarvan al bewezen is dat ze gelogen hebben. Spannender zou een uitspraak zijn over Clintons ontkenning van buitenechtelijke seks. Wel opmerkelijk was Ekmans laboratoriumexperiment waarbij studenten 100 piek mochten 'jatten', en nog eens het vierdubbele konden verdienen als ze dit overtuigend ontkenden. Een van hen trok tijdens het verhoor steeds haar schouders op en hakkelde voortdurend.

Toch geen leugenaarster volgens Ekman: "Zij is het zenuwachtige type dat altijd onterecht beschuldigd wordt." Iemand als ik dus. Ik hoop dat mijn volgende agent op de hoogte is van mijn type en niet doorheeft waarom mijn oren flapperen als ik beweer dat ook mijn nieuwe opoefiets spoorloos is.