Eerste contact met papoeastam is als maanlanding
Toen in 1969 de eerste maanlanding plaatsvond en integraal op televisie uitgezonden werd, weigerde ik uit koppigheid ernaar te kijken. Een stuurs ettertje was ik. Nu, 27 jaar later, heb ik daar nog spijt van. Die 'small step for man' was een ongelofelijke gebeurtenis waar je bij iedere herhaling weer hartkloppingen van krijgt. Mocht er weer zoiets gebeuren, dan zal ik dat absoluut op CNN volgen. Wat te denken van een ontmoeting tussen Bill Clinton en buitenaardse wezens, verslag van de eerste tijdreis, of de eerste beelden van het hiernamaals.
Maar misschien grijp ik te hoog. Bepaald niet wereld-schokkend maar zeker ademstokkend was bijvoorbeeld de Canadese reportage over een Papoeastam 'de Toulambis', die voor het eerst contact maakte met blanken. Een maanlanding in de jungle. Op BRT in de serie 'Tribal Journeys'.
Het oerwoud van Papoea Nieuw Guinea schijnt nog ondoordringbaarder te zijn dan dat van de Amazone. Het herbergt de laatste stammen die nog in het'stenen tijdperk leven, ook wel de Vierde Wereld genoemd. Voor hen zijn blanken mythologische goden of herrezen doden. Een antropoloog organiseerde een expeditie naar zo'n nomadenvolk om ze - naar eigen zeggen - van medicijnen te voorzien en te waarschuwen voor de gevaren van de buitenwereld. Na een tocht van enkele weken belandde de expeditie bij een rivier die de grens vormt met 'onbekend gebied'. Ze sloegen een brug van boomstammen en wachtten af.
Met succes. Een groepje van tien Toulambi's - mannen, vrouwen en kinderen - kwam lanzaam uit de bossen te voorschijn. De leider balanceerde behoedzaam over de stam. Pijl en boog en steenhamer in aanslag. Doodsbang was hij, maar ook stervensnieuwsgierig. De antropoloog wachtte geduldig af. Pas toen de wetenschapper even uitgleed trok de Papoea de conclusie dat dit toch geen god kon zijn en durfde hij de blanke aan te raken. En daarna nog een keer. En nog een keer. De verwondering straalde van zijn gezicht af... alsof hij een spook had gezien.
Direct na deze vuurdoop werd het contact banaal. De antropoloog probeerde indruk te maken met spiegeltjes(!) en een cassetterecorder. Om zijn geweten te sussen deelde hij ook nog voor een jaar aan kinine uit, dat de Papoea's tijdens het oogstfeest ongetwijfeld in één keer op zullen drinken.
Wat me fascineerde aan de docu was dat ik me helemaal niet met de antropoloog identificeerde, maar met de 'wilde'. Met zijn angsten, maar vooral met zijn verwondering. Misschien ben ik als arrogante Westerling bang zelf ooit een 'God' de hand te moeten schudden. Je kunt je afvragen wat deze aliens of tijdreizigers voor cadeautjes zullen meebrengen, alvorens ze onze cultuur zullen vernietigen.
