Psycholoog Jaap van Ginneken opent open deuren

De stompzinnigheid van de meeste televisieprogramma's is in harmonie met hun functie. Zo zijn de klatershows van de RTL's en SBS'en in feite dunnetjes aangeklede commerciële boodschappen waarvan de hoge debiliteitsgraad een vanzelfsprekendheid is. Moeilijker verklaarbaar wordt het wanneer een zichzelf respecterende omroep als de NCRV een educatief programma maakt dat zó stompzinnig is dat er geen publiek denkbaar voor is. Kijk maar eens naar 'Waarom doe ik dat?', een serie waarin 'psychologen vragen bespreken over alledaagse problemen'.

Gastheer is psycholoog Jaap van Ginneken. Jaap stelt dat veel openbare ruimten produkt zijn van een vernuftig, psychologisch denkproces. Om deze eye opener te onderbouwen, neemt hij ons mee naar een moderne stationshal die er speciaal op is gericht randfiguren te weren. "

Kijk," zegt hij, wijzend naar een rij stoelen: "om te voorkomen dat hier zwervers op gaan slapen hebben de ontwerpers kuipmodellen gebruikt. Daar kun je niet languit op liggen." De camera toont een close-up van een kuipje. Verdomd, Jaap heeft gelijk. "En deze pilaar," vervolgt hij, "is expres smal gemaakt zodat er zich geen enge mannen achter kunnen verschuilen." Ginneken rondt zijn item af met een vuilnisbak die welbewust van een scheve bovenkant is voorzien. "Zo kunnen er geen vandalen op gaan zitten", luidt zijn conclusie.

Collega Willeke Bezemer wil ons deelgenoot maken van de fascinerende wereld der geuren. "Geuren kunnen ons onderbewustzijn beïnvloeden," weet ze. Om dit te illustreren, krijgen we een 'sketch' te zien waarin een vrouw verstrooid langs een pizza-tent loopt en dan opeens trek in pizza krijgt. Want geur wekt trek! Zo werkt dat. Verder beweert Willeke dat vrouwen beter kunnen ruiken dan mannen, en om dit te onderbouwen roept ze de hulp in van hoogleraar functieleer / freelance orakel Piet Vroon. Piet: "Vrouwen hebben een beter reukvermogen omdat het vrouwelijk hormoon een bepaalde invloed uitoefent. Welke invloed dat is, is niet bekend..."

'Waarom doe ik dat?' heeft alle elementen van een vet aangezette parodie op een Teleac Cursus Basispsychologie: de onbeholpen presentatie, de lullige onderwerpen, de zouteloze humor, de overserieuze deskundige. Arjan Ederveen had het subtieler aangepakt. Ik vermoed dat de NCRV een subversief element in haar gelederen heeft gekregen, een intrigant die absurde series maakt zonder dat de presentatoren of producenten dat in de gaten hebben.

Je zult zien: in de volgende aflevering gaat Jaap oreren over het vernuftige ontwerp van de WC-pot (Jaap: "Het zitgat is zo gemaakt dat de ontlasting niet op de bril blijft liggen"), en gaat Willeke samen met Piet Vroon de wondere wereld der voortplanting uitdiepen (Piet: "Jongeren kunnen beter vrijen dan ouderen omdat hun hormonen een bepaalde invloed uitoefenen. Welke invloed dat is, is niet bekend..."). Het is te hopen dat Vroon zelf ook in het complot zit.