Frisse beelden van de vaderlandse spruitjescultuur

Op persvoorstellingen van filmfestivals wordt om technische redenen slechts een fractie van het uiteindelijke aanbod vertoond, en bovendien is deze keuze gebaseerd op de duistere normen van de selecteurs. Geen betrouwbare indruk van een festival dus - ook niet van de twaalfde editie van de Nederlandse Filmdagen. Toch een paar tips, afraders en lachertjes.

Wat retrospectieven betreft worden we dit jaar vergast op de carrière van actrice Kitty Courbois en regisseur Adriaan Ditvoorst. Zo kunt u in het overzicht van Courbois stuiten op 'Aah... Tamara', een jeugd-zonde van Pim de la Parra waarin Kitty als koket sekskatje rondvaartboten in Amsterdam onveilig maakt. 'Aah... Tamara' gaat gebukt onder lachwekkende filmexperimenten en een non-scenario vol kromme tenen-hints naar 'meesters' als Godard en Ivens. Uitsluitend een must voor Parra-fans die hun eigen 'meester' op draadbaard en AOW-pet willen betrappen.

Van de overleden cineast Adriaan Ditvoorst wordt ondermeer 'De blinde fotograaf' vertoond, gebaseerd op een verhalenbundel van W.F. Hermans. Journalist wil geheimzinnige blinde fotograaf interviewen, maar raakt verstrikt in surrealistische nachtmerrie. Sfeervol camerawerk van Jan de Bont, maar stijve dialogen en typisch Hollands acteerwerk.

Interessanter dan dit herkauwen is een blik op de premières. Om met de kortste te beginnen: 'De vier jaargetijden'. Dit twee-en-een-halve minuut durend animatiefilmpje van Maarten Koopman over een kikker die in een schilderij woont is een bizar, mooi en geestig juweeltje dat in schril contrast staat met onze lompe klompencultuur. Ook stijlvol, maar pretentieus is 'Screen-test' van Cyrus Frisch. De titel dekt de inhoud volledig, maar een zweem van onwerkelijkheid roept echo's op uit Frans Swartjes' meesterwerk 'Living'.

De documentaire 'Krassen' van Ireen van Ditshuyzen volgt het wel en vooral wee van bewoners van een psychiatrische inrichting. Jongen met psychose, meisje met anorexia, jongen met manische depressie, meisje met incest-trauma. Dergelijke reportages hebben we te vaak gezien, en het is dan ook niet zozeer aan de orginaliteit van de cineasten te danken als wel aan het lef en leed van de bewoners dat 'Krassen' het uitzitten waard is.

Net niet lang genoeg om voor een echte avondvullende speelfilm door te gaan, maar krachtig genoeg om met grote broers te concurreren is 'Richting Engeland' van regisseur André van Duren. Het verhaalt de jeugdherinneringen van een gezonde Hollandse jongen, die als zoon van een fabrieksarbeider en een moederkloek in een gezond Hollands dorp opgroeit, kattekwaad met zijn vriendjes uithaalt, hoge cijfers op het gymnasium scoort, en vlinders in zijn buik krijgt van een platonische vriendin.

Deze synopsis doet spruitjes-dynamiek vermoeden, maar 'Richting Engeland' is een in bijna alle opzichten frisse speelfilm. Dat is vooral te danken aan het warme, soms sentimentele, maar vooral luciede en ironische scenario van Peter van Gestel (o.a. jeugdboeken met held Ko de Kruier) en Willem Wilmink (klassiekers als 'De stratenmaker op zee-show') die een sfeer weten op te roepen die zich kan meten met de betere televisiefilms van de BBC. Vakwerk. Kunnen Nederlanders dan toch films maken?