Het genie achter het genie achter de zwendel

Geen kunstenaar zal het toegeven, maar het ergste wat hem kan overkomen is de status van genie. Zodra connoisseurs, snobs en media elkaar overtroeven in superlatieven, rest nieuwsgierigen geen ruimte meer voor een oprechte verkenning van diens werk. Anders gezegd: als ontzag wordt afgedwongen, raakt het observatievermogen impotent. Voor hartesmaak heb je een open mind nodig.

Het komt een enkele keer voor dat zo'n heilig huisje een verfrissende renovatie ondergaat. In biopic Amadeus ('84) bijvoorbeeld, werd Mozart als een geile zuiplap neergezet waardoor zijn imago opeens lucht kreeg en zijn muziek toegankelijk werd voor popcornvreters. Na eeuwenlange gijzeling door de elite was Mozart weer terug bij het volk.

Goed nieuws dus dat een big budget pulpregisseur als Roland Emmerich zich vergrijpt aan niemand minder dan William Shakespeare. Deze Duitse filmboer, die Hollywood heeft veroverd met computer generated natuurrampen, buitenaardse invasies en prehistorische lulkoek, lijkt de aangewezen cineast om Shakespeare weer menselijk te maken. Sterker nog, in Anonymous stelt hij dat Shakespeare geen letter op papier heeft gezet. Balletje-balletje!

Edward de Vere (Rhys Ifans) is graaf van Oxford in het Engeland van de 16e eeuw. Hij is ook minnaar van koningin Elizabeth I (Joely Richardson). En populair dichter annex toneelschrijver. Maar dat succes is linke soep. Zijn stukken spelen zich namelijk af in politieke wespennesten die wel erg lijken op die van het Engelse hof. Als intrigant Robert Cecil (Edward Hogg), een vertrouweling van de koningin die haar leugens influistert om zijn macht te vergroten, lucht krijgt van Edwards subversie, besluit de laatste ghost writer te worden. Ene Bill Shakespeare (Rafe Spall), een tweederangs acteur die niet kan schrijven, mag met de eer gaan strijken.

Een kruising tussen David Bowie en Karl Lagerfeld, dat moest de ware Shakespeare lijken. Een mooie jongen met goudfgeföhnde lokken, melancholieke ogen en de eloquente doch sarcastische tongval van een dandy. Maar wie denkt dat Emmerich met deze knipoog naar glamrock wil morrelen aan Shakespeare's status komt bedrogen uit. Dat blijkt al uit de proloog, waarin niemand minder dan Derek Jacobi ons met hete Oxfordaardappel-in-de-keel dicteert dat 's werelds beroemdste schrijver, auteur van 37 geniale toneelstukken en 154 sonnetten, onmogelijk een volkstheateracteurtje als William Shakespeare geweest kan zijn. De toon is gezet - Anonymous gaat niet over ontmaskering van status, maar van identiteit.

Gezegd moet worden dat er voor die thriller een ingenieus scenario geschreven is. De intriges volgen elkaar in rap tempo op en er wordt listig gegoocheld met tijd en wendingen om de spanning erin te houden. Wel lastig bijhouden wie wie een loer probeert te draaien, want de personages praten archaïsch Engels en zijn moeilijk uit elkaar te houden met hun Zwarte Pietbroeken en schouderlange permanentjes. Gelukkig herken je de bad guys aan hun sinistere blikken, want Emmerich blijft een genrefilmer die op stereotypen vertrouwt.

Ook kan hij het niet nalaten om zijn waargebeurde fantasie op te kloppen met digitale panorama's van het toenmalige London. Vooral een helikopterview van de begrafenis van de koningin maakt indruk, al verwacht je ieder moment een Emmerichiaanse aardbeving of UFO-landing. Verder is de filmmaker zo verstandig geweest om de duizendklapper aan Shakespeare-citaten te blussen met authentieke pies & poepdetails, zoals wegrottende gebitten en een gezonde portie incest.

Helaas duurt het dik twee uur voordat de film een beetje raakt. Het is de schurk die daarvoor moet zorgen, een gebochelde die gebukt gaat onder Salieriaanse afgunst. Hij vertelt de Ware Shakespeare wie Edward werkelijk is. Een prachtig moment, maar het kan niet verdoezelen hoe pretentieus Anonymous is. Emmerich heeft geen period piece of thriller willen maken, hij ambieert een drama van Shakespeareïaanse proporties. Zijn film lijkt gebaseerd op een laatste, nooit gepubliceerd stuk van Shakespeare. Anonymous is pseudoniem voor Roland Emmerich, geniaal cineast.

Anonymous
Het genie als glamrocker