Mensensmokkel in loeistrakke verkleedpartij

Hollywood kent zo haar no-no’s als het gaat om verfilming van gewapende conflicten uit Amerika’s nabije verleden. Natuurlijk worden oorlogsmisdaden gemeden als malaria (Amerikanen martelen niet!). Minder voor de hand liggend is het negeren van gebeurtenissen waarbij Amerikanen overgeleverd waren aan de vijand. Machteloosheid wordt als very unamerican ervaren. Om die reden is er ook nooit een poging gedaan om de 444 dagen durende gijzeling van de Amerikaanse ambassade in Teheran te gebruiken voor een blockbuster. De gijzelaars kwamen immers vrij door onderhandeling, niet door actie van heroïsche commando’s of door zelfredzaamheid. En diplomatie is misschien wel het meest unamerican van alle no-no’s.

Jammer voor Hollywood, want het tijdsbeeld (’79-’81) leent zich prima voor een retrofilm. Discokragen, Nietzschesnorren, hardgelakte coupes en helicoptermonturen. Daarbij zorgt de bestorming van de ambassade voor een actuele déjà vu. Gelukkig blijkt er zich binnen de context van de gijzeling nóg een drama te hebben afgespeeld, een dat zich wél leent voor een blockbuster. Weinigen hebben hier weet van, dus ook de ontknoping is onbekend bij het grote publiek. Argo, een thriller over een nepfilm.

Het vertelt 't relaas van zes ambassademedewerkers die tijdens de bestorming het pand wisten te ontvluchten en bij de Canadese ambassadeur onderdoken. Dat ze daar zitten is Washington bekend, de vraag is hoe ze weggesmokkeld kunnen worden. CIA-agent Tony Mendez (Ben Affleck) komt met een even bespottelijk als ingenieus idee: hij wil zich voordoen als Canadees filmproducent die een science fiction genaamd Argo gaat opnemen in de exotische oriënt. Samen met een zeskoppige crew.

Kijken naar een film over dit tijdsgewricht voelt als seks met een transseksueel: tegen wil en dank raak je geobsedeerd met details. Kloppen die laarzen wel, waren die bakkenbaarden niet al uit de mode, was die song toen al uitgebracht. Natuurlijk is alles correct want verzorgd door specialisten. Toch heeft het kijken naar Argo een vervreemdend effect: de iets te nadrukkelijke shots van volle asbakken op de werkvloer en fossiele high-tech als buizenpost, vastgelegd met modern en dus beweeglijk camerawerk en gepresenteerd in patsboemmontage, attenderen je er onbewust op dat deze tijdmachine eigenlijk een verkleedpartijtje is. Maar veel meer te zeiken over Argo valt er niet.

Om te beginnen was regisseur/acteur Ben Affleck, die met onder andere The Town heeft aangetoond meer achter de camera tot bloei te komen dan ervoor, zo wijs de film in te leiden vanuit Iraans perspectief, waardoor we herinnerd worden aan de marteltechnieken van de Sjah, marionet van Amerika. Ergo: boter op hoofd.

Na dit geschiedenislesje worden we verwend met een mix van humor, spanning en cynisme. John Goodman en Alan Arkin zijn kostelijk als Hollywoodveteranen die zich uitleven op de productie van de non-film en glazen klinken met de CIA-agent onder een luidkeels ‘Argo Fuck Yourself!’, een mantra dat ons als running gag regelmatig zal doen schateren. De spanning wordt opgevoerd door feitelijke ingrediënten (Iraanse kinderen die versnipperde documenten herstellen) creatief in te zetten in de plot. En de film krijgt haar bite door een ontnuchterende kijk op Washington, waar natuurlijk alles draait om PR in plaats van veiligheid van expats.

Maar Argo werkt vooral zo goed omdat Affleck gepast heeft voor narcistische shots van zijn koeiekop. Hij focust op de vluchtelingen, maakt hun angst tastbaar door de acteurs, die gecast zijn op gelijkenis in plaats van naamsbekendheid, op de huid te zitten en hen al weken voor de opnames op elkaar te proppen zodat de claustrofobie en groepsdynamiek er goed in zaten. Een waar regisseur.

Ook wie bekend is met het verhaal van Argo zal ‘em knijpen tot op de laatste minuut. En blijf zitten tijdens de eindcredits, want dan worden dia’s vertoond van de echte nepfilmcrew. Als allerlaatste nog even aandacht voor het lot van de overige, passieve, niet-heroïsche gijzelaars - alsof iemand daar nog in geïnteresseerd is.

Argo
Incognito als CIA-agent