Verkeershelikopters vol nep-CIA'ers
Razend populair op Internet zijn de zogenaamde samenzweringstheorieën. Ze variëren van 'CIA experimenteert met microgolven op soldaten tijdens Golfoorlog' tot 'maanlanding is in scène gezet in filmstudio'. Hoe belachelijk de theorieën ook overkomen, de virtuositeit waarmee de auteurs een aannemelijk verband weten te forceren uit een opeenstapeling van vage aanwijzingen dwingt respect af.
Voordat Internet een massamedium werd gebruikte Hollywood samenzweringstheorieën vooral als eye opener. Denk aan 'JFK' waarin Oliver Stone Amerika schokte door een complottheorie zo overtuigend te maken dat niemand meer in Lee Harvey Oswalds schuld kon geloven. Nu miljoenen Internetters de smaak van paranoia te pakken hebben werd het tijd voor een thriller voor ingewijden: 'Conspiracy Theory' van Richard 'Lethal Weapon' Donner.
Taxichauffeur Jerry (Mel Gibson) is paranoïde. Zijn leven wordt beheerst door samenzweringtheorieën. Hij klimt via het dak zijn appartement binnen om 'hen' te misleiden en plaatst een bierflesje op de deurknop om indringers te betrappen. Hij houdt een samenzweringsarchief bij dat zichzelf bij onraad kan vernietigen en heeft een cijferslot op zijn kofiekan. Maar Jerry ziet niet alleen maar spoken. Hij heeft last van flash-backs, vage herinneringen aan een hersenspoeling die hem doodsbang maken.
Met zijn instabiele karakter heeft hij weinig kans bij zijn grote liefde, advocate Alice (Julia Roberts). Jerry heeft Alice ooit het leven gered en ze hoort welwillend zijn verhalen aan, maar kan hem moeilijk serieus nemen. Totdat blijkt dat Jerry werkelijk achtervolgd wordt. En dat Alice's vader, pas overleden aan een hartaanval, vermoord is. Dan blijken verkeershelikopters vol foute CIA'ers te zitten (of zijn het wel CIA'ers?). die op uitgebreide schaal met hersens experimenteren.
Het begin van 'Conspiracy Theory' lijkt een kostelijke parodie op 'Taxi Driver': een sfeervolle jazzscore weerklinkt door de straten van nachtelijk New York en de credits glijden subtiel over de carrosserie van een yellow cab. Achter het stuur zit een maniak die - tot ontzetting van zijn passagiers - de ene na de andere waanzinnige theorie over hen uitbraakt ("Wist u dat aardbevingen het gevolg zijn van een seismografisch wapen in de spaceshuttle!?").
Gibson kan zijn hyper karakter in deze scène heerlijk uitleven, maar moet de rest van de film vooral als kwetsbare loser overkomen. Dat wringt met zijn sexy imago uit de Lethal Weapon-serie. Bovendien komt zijn paranoia eerder belachelijk dan bezeten over (Jerry gelooft werkelijk in iedere theorie), terwijl Gibsons koddige acteerwerk de spanning danig ondermijnt.
Donner weet er met zijn dynamische regie nog een redelijke thriller uit te knijpen, maar vooral liefhebbers van samenzweringen moeten hun verwachtingen niet te hoog stellen. Al was het alleen maar omdat de ontknopping, waarbij een schurk omgekocht wordt voor een luttele honderd dollar, onwaarschijnlijker overkomt dan de idiootste samenzweringstheorie.
