Duits drama is zelfs voor Hollywood te pruimen

Het is opvallend dat er in de achtentwintig jaar van zijn bestaan zo weinig Duitse films over de Berlijnse Muur zijn gemaakt. Hollywood gebruikte het bouwwerk nog wel eens als adrenalineversterker in een waargebeurd ontsnappings-avontuur ('Night Crossing'), maar in eigen land was De Muur blijkbaar te zeer taboe voor verfilming.

Het heeft tot vijf jaar na de val moeten duren voordat de Duitse regisseur Margarethe von Trotta de uitdaging aangreep met 'Das Versprechen'. Uit respect voor de slachtoffers streefde ze naar een grondig gedocumenteerd, filmisch monument waarin ze interviews met tientallen Oostduitse wetenschappers, schrijvers, predikanten en dissidenten verwerkte.

Resultaat is een historische film met een onverwacht universele aantrekkingskracht, die door de Amerikaanse pers waarempel tot 'de beste Duitse film van de afgelopen twintig jaar' werd uitgeroepen. Niet in de laatste plaats omdat er echo's van Hollywood in doorklinken.

Oost-Berlijn, 1961. De Muur is een feit. Sophie (Corinna Harfouch), haar vriend Konrad (August Zirner) en een aantal vrienden besluiten via het rioleringssysteem naar het Westen te vluchten. Konrad aarzelt te lang en komt daardoor als enige niet over. Pas zeven jaar later treffen ze elkaar in Praag, waar Konrad een lezing geeft. Sophie raakt zwanger en ze maken plannen om zich blijvend in Tjechoslowakije te vestigen.

Maar als ook daar de rode tanks binnendenderen worden ze weer gescheiden. Sophie besluit het kind in haar eentje op te voeden in het Westen, deels omdat ze vindt dat Konrad meer voor zijn carrière kiest dan voor haar, deels omdat zij zich niet meer kan identificeren met de Oostduitse problematiek.

Wie Von Trotta's oeuvre kent ('Die bleierne Zeit', 'Rosa Luxemburg') zal aangenaam verrast zijn door de milde toon van 'Das Versprechen'. Geen drammerige preoccupatie met vrouwelijk onrecht, maar een universele compassie voor gewone mensen in ongewone situaties; onmogelijke liefde als metafoor voor een verscheurde cultuur.

Von Trotta's hang naar integriteit is nu eens geen belemmering voor entertainment. Sterker nog: haar dramatische aanpak verraadt flirts met Amerikaanse collega's. Zo lijkt de openingsscène (een sixties schoolfeest met rock 'n roll-band) uit een 'Coppola' geplukt en oogt de slotscène (de doorbraak van de muur) als Spielbergiaanse massaregie.

Von Trotta heeft ook Hollywoodiaanse fouten gemaakt. In haar ambitie om er een allesomvattend monument van te maken, verwaarloosde ze de waarachtigheid van haar personages: Konrad is een wel erg stereotype, saaie professor en Sophie een overdreven vastberaden moeder. Dat Von Trotta nog wel zo Duits is om haar film een deprimerend einde te geven, maakt 'Das Verprechen' niet minder geschikt voor een commerciële Amerikaanse recycling - met Michael Douglas als ondergrondse held die als climax hoogstpersoonlijk de voorhamer in het bouwwerk zet. Monument of niet.