Genitaal verminkt over de catwalk

Al bij het eerste shot van Desert Flower bekruipt je het gevoel dat het om een pretentieuze film gaat. Niet door wat je ziet - Afrikaanse kinderen die geiten hoeden op onherbergzaam terrein - maar door de wijze waarop het gepresenteerd wordt: een camera-uitzoom van een immense woestijnvlakte in combinatie met pompeuze wereldmuziek. Alsof regisseur Sherry Horman ons onderbewust wil inpeperen dat deze film over Belangrijke Dingen des Levens gaat, iets waar wij westerlingen al zó lang geen feeling meer mee hebben dat we naar een - ogenschijnlijk - primitieve cultuur moeten terugkeren.

Primitiever dan het nomadenleven van de jonge Waris Dirie (Liya Kebede) kan bijna niet. Ze groeit op in de Somalische woestijn van vóór de burgeroorlog. Geiten, stenen, rotsen, keien en nog eens geiten. Als ze op haar dertiende uitgehuwelijkt dreigt te worden aan een oude man die veel geld voor haar neertelt, besluit ze te vluchten naar haar oma in Mogadishu. Oma stuurt haar vervolgens door naar Londen, waar ze als poetsmeid in de ambassade van Somalië mag werken. Uiteindelijk komt ze er zonder geld of kennis van de Engelse taal op straat te staan.

Ze leert schoenverkoopster-die-balletdanseres-wil-worden Marylin (Sally Hawkins) kennen en trekt bij haar in. Marylin helpt haar ook aan een baantje als schoonmaakster bij een hamburgertent. Waris’ geluk kan niet op, want in die snackbar zit toevallig een modefotograaf te lunchen. Onder de indruk van Waris’ natuurlijke schoonheid nodigt hij haar uit voor een fotoreportage. Van het een komt het ander en voor ze het weet is ze wereldberoemd fotomodel. Maar roem en rijkdom kunnen het grote leed uit haar jeugd niet goedmaken: ze is in haar derde levensjaar genitaal verminkt…

Het grootste manco van Desert Flower is dat hij zowel een sprookje als een voorlichtingsfilm wil zijn. Sprookjes zijn om bij weg te dromen, voorlichtingsfilms om ons bewust te maken. De genres staan haaks op elkaar en in dit geval zijn ze ook nog eens gemankeerd. Het rags-to-riches sprookje is onwaarschijnlijk op het ongeloofwaardige af en alleen acceptabel als je weet dat het waargebeurd is. Als voorlichtingsfilm over genitale verminking roept Desert Flower weerzin op vanwege de bijna propagandistische stijl, terwijl zo’n onderwerp juist om een onsentimentele documentaireachtige aanpak schreeuwt.

Resultaat van deze Disney does Oprah is een misselijkmakende hybride. Het lijkt wel alsof de digitale verminking misbruikt wordt om Waris’ catwalkcarrière van diepgang en een integer cachet te voorzien. Horman gaat hierin all the way: in de epiloog zien we Waris een speech over besnijdenis bij vrouwen afsteken tegen huiverende leden van de Verenigde Naties, als ware het hun verantwoordelijkheid.

Deze ethische hiaten vallen zo op omdat de Duitse Horman zo ontzettend lomp filmt. Om te beginnen zijn de personages allen karikaturen. De Cockney roommate met hart van goud, de bitchy fashion agent die alleen maar op Waris’ geld uit is, de geile conciërge waarmee ze noodgedwongen trouwt. De typetjes lijken geschrapt uit een Bassie & Adriaanfilm.

De humor maakt het er niet beter op. Zolang het Waris betreft is de spot lichtvoetig: omdat haar kennis van de Engelse taal beperkt is tot wat kreten van tv-spelletjes, spreekt ze mensen aan met “Today is your lucky day!”. Een stuk minder kies zijn de scènes waarin de mollige dus kansloze Marylin wanhopig balletaudities afloopt, of de flirtpogingen van de even smoezelige als verliefde conciërge annex echtgenoot. Dikke westerse vrouwen en geile ongeletterde mannen zijn al snel bespottelijk vergeleken bij Pure Afrikaanse Schoonheid.

Hoe nadrukkelijk en belerend Desert Flower is blijkt in de sleutelscène, waarin het inmiddels gelauwerde model door een journaliste van een glossy geïnterviewd wordt. Onderwerp is ‘de dag die haar leven veranderde’. Maar voordat het vraaggesprek begint merkt de diva streng op dat ze geen zin heeft om voor de zoveelste keer haar van-nomade-tot-topmodelverhaal te vertellen. O, denkt de bioscoopbezoeker, waarom moet ik het dan wél aanhoren!? En O, zegt de interviewster, het zou toch over de dag gaan dat Waris werd ontdekt in die hamburgertent? Neenee, verduidelijkt Waris, het gaat om haar besnijdenis! Waarop we in een flashback te zien krijgen hoe zij als kleuter op prehistorische wijze door de plaatselijke medicijnvrouw ‘geholpen’ wordt. Als we weer naar het heden switchen zien we dat Waris opstapt en de journalist hevig snikkend achterlaat. Maar een beetje verstandige filmliefhebber heeft dan de bioscoopzaal allang verlaten.

Desert Flower
Waris Dirie (Liya Kebede) en Marylin (Sally Hawkins)