Hartverwarmende amazones in het land van de Ku Klux Klan

Tot mijn grote opluchting lijkt er een eind te komen aan de post-feministische zeikfilms waarin de vrouwelijke hoofdpersonages hun identiteitscrises en seksuele beslommeringen aan de kijker opdringen. In het huidige decennium is er goddank geen plaats meer voor een zwak geslacht: de nieuwe Amazones zijn opgestaan! Sharon Stone als de zeer fatale femme, Sigourney Weaver als de no nonsense warrior en buddies Susan en Geena als wrekende huisvrouwen. Echte heldinnen, zonder geweeklaag, schaamte of verkrampte trots.

Ook 'Fried Green Tomatoes at the Whistle Stop Café' drijft op sterke vrouwelijke personages: Idgie (Mary Stuart Masterson) en Ruth (Mary Louise Parker). Idgie is een lastige meid die rebelleert tegen het patriarchale keurslijf van haar rijke Alabamese plattelandsfamilie (we schrijven eind jaren dertig) en die haar tijd pokerend doorbrengt in een lokaal kroegje vol kleurlingen, hoeren en macho's. Bepaald geen truttige Southern belle dus. En hoewel Idgie's karakter in eerste instantie naar het grillige ik-doe-waar-ik-zin-in-heb cliché lijkt te neigen, krijgt haar karakter gaandeweg meer diepgang en glans dank zij een overtuigende vertolking van Masterson.

Vriendin Ruth is ouder, verstandiger en meegaander, maar beschikt over oerkrachten die alleen Idgie uit haar weet te halen. Even nog kiest Ruth voor het burgermansleven, trouwt en raakt zwanger, maar als haar man een sadist blijkt te zijn, vlucht ze terug in Idgie's armen en beginnen ze samen hun eigen toko, The Whistle Stop Café. Alles mooi en harmonieus. Totdat Ruth's man en zijn Ku Klux Klan-vriendjes het kind komen opeisen. En er een dode valt. En Idgie voor de rechter moet verschijnen.

De lesbische ondertoon van de vriendschap tussen Idgie en Ruth is, naar het schijnt, in de roman veel explicieter dan in de verfilming. Deze Hollywood-censuur is mijns inziens niet zozeer storend als wel overbodig; zelfs de meest verstokte hetero-dogmaat zal gecharmeerd zijn van de vonken tussen de dames. Er zijn echter wel wat andere dissonanten.

Met name de flash-back structuur van de film is irritant: Idgie's levensverhaal wordt in het heden verteld door de hoogbejaarde Ninny (Jessica Tandy) aan de gefrustreerde huisvrouw Evelyn (Kathy Bates), die hieruit inspiratie put om haar huwelijk te reorganiseren.

Deze intermezzo's met Evelyn zijn om verschillende redenen storend. In de eerste plaats omdat de toon onnodig koddig is, ten tweede omdat ze een mislukte poging lijken om Idgie's individuele levenshouding in een, voor de moderne huisvrouw begrijpelijk, feministisch-therapeutisch jasje te passen, ten derde omdat de overgangsperikelen van deze huismeut simpelweg oninteressant zijn, en last but certainly not least omdat ze Idgie's boeiende levensverhaal verstoren.

Verder is het jammer dat bepaalde clou's (de ware identiteit van de oudere dame en de bestemming van het lijk) als verrassingen gepresenteerd worden terwijl ze mijlenver van tevoren aangekondigd zijn (onderschat publiek = beledigd publiek). Gelukkig worden deze inschattingsfouten enigszins gecompenseerd door een zeer originele, frisse wending in de rechtszaak. (Kan ik natuurlijk niet verklappen.)

Als laatste zeikpuntje moet opgemerkt worden dat de 'Tomatoes' nogal eens in een typische Hollywood-saus van vette sentimenten ondergedompeld worden en zich dan als tearjerker prostitueren. Te empatisch, te zoet.

De charme van 'Fried Green Tomatoes at the Whistle Stop Café' zit hem vooral in de sfeertekening. Regisseur Jon Avnet weet het broeierige Zuiden met zijn onderdrukte passies, vers afgeschafte slavernij, onderhuidse Ku Klux Klan-haat en prachtige natuur goed tastbaar te maken. Maar de ware kracht van de film moet toegeschreven worden aan het sterke verhaal en de hartverwarmende karakters van auteur Fannie Flagg (ooit Miss Alabama), die van de 'Tomatoes' the feel-good movie of the year maken.