Vroeger was alles beter
Er wordt nogal eens gefoeterd op de internetgeneratie. Ze zou er geen enkel historisch besef op nahouden, slechts geïnteresseerd zijn in het hier & nu, altijd op jacht naar instant gratification. Toch is hun existentialisme een ware verademing voor de vorige generatie die doodgegooid werd met verhalen over de Tweede Wereldoorlog. Liever de Kracht van het Zojuist dan nostalgie naar zware tijden.
Wat de Nu-generatie echter misloopt is een shitload aan ‘oude’ kunst. Pre-popmuziek dringt nauwelijks tot hen door en van zwart-witfilms hebben ze nog nooit gehoord. Boeken – laat staan klassiekers – bestaan niet. Daarbij verleidt de overvloed van internet tot de gemakkelijkste weg: waarom kiezen voor een ‘moeilijke’ ouderwetse film (waartoe de vorige generatie veroordeeld was met haar twee televisiezenders), als er zoveel eigentijdse filmbrokken klaarliggen op de Baai...
We zouden dus blij moeten zijn als een filmregisseur het aandurft om fossiele wereldliteratuur op te dienen. En al helemaal als het gaat om de 19e-eeuwse Charles Dickens. Let wel: zonder het verhaal om te katten tot musical, animatie of science fiction. Dus. Waarom is Mike Newells versie van Great Expectations dan zo vreselijk overbodig?
Voor de jongeren onder ons eerst de synopsis: Britse platteland, 19e eeuw. Pip is wees. Hij woont bij zijn zus en zwager, die dorpssmid is. Soms mag hij spelen bij de even rijke als excentrieke Miss Havisham. Hij wordt verliefd op haar stiefdochter Estella, die hem uitscheldt voor kinkel maar zich wel laat zoenen. Pip wil nu gentleman worden in plaats van smid! En verdomd. Enkele jaren later wordt Pip door een onzichtbare weldoener uitgenodigd om zich in London te laten omvormen tot heer. “My communication to him is that he has great expectations!” Pips nieuwe bestaan bevalt de jongeheer zo goed dat hij zijn roots bijna vergeet. Totdat blijkt wie zijn weldoener is. En hij Estella tegen het lijf loopt.
Dickens zelf was ‘immigrant’. Een niet-Londenaar die naar de grootstad moest verhuizen om daar als 12-jarige snotneus in een schoenfabriek te sloven. Hij heeft de smerige, dichtbevolkte metropool en haar standenmaatschappij dus aan den lijve ondervonden. Het geeft dit sprookje niet alleen een grimmige, maatschappijkritische ondertoon, ‘t biedt ook volop kansen voor de moderne filmtechniek. Immers, met digitale beelden zou het toenmalige Londen in al haar hectiek, armoede en vervuiling opnieuw tot leven gebracht kunnen worden in ademstokkende panorama’s. Beelden, sterker dan onze leesfantasie, en een stuk overtuigender dan het geklungel vroeger in de filmstudio.
Niets van dat al. Newells Great Expectations oogt alsof ie decennia geleden gedraaid is. Sterker nog, hij vertoont zoveel overeenkomsten met David Leans versie uit 1946, dat hij voor een hommage aan deze filmklassieker moet doorgaan – in plaats van aan de roman. Newells versie is weliswaar in kleur, maar het waren juist de grijstinten die Leans film een sfeer gaven. Het acteerwerk is misschien minder toneelmatig dan 66 jaar gelden, maar de casting van de sterren is tenenkrommend: hoofdrolspeler Jeremy Irvine heeft de uitstraling van Barbie’s Ken en Helena Bonham Carter zit te schmieren alsof het een one woman show is. Evenmin worden we verwend met spannend camerawerk; Newells brave registratie verbleekt bij Leans expressionistische slagschaduwen.
Wat rest is de onverslijtbare Dickens. Diens dreigende universum, gedicteerd door agressief plebs en upper class sadisten. Details als dodenmaskers en een miniatuurstrop aan de wand van het advocatenkantoor. Personages als femme fatale Estella die er met haar bitcherigheid alleen maar verleidelijker op wordt. Maar daar hebben we het boek al voor.
Op z’n best is deze zoveelste verfilming een ode aan de tijd dat er nog grote regisseurs bestonden. Zelf is crowd pleaser Newells (Four Weddings and a Funeral) dat zeker niet. Anders had hij een risico genomen, was ie gegaan voor een musical, een scifi, een animatie of een andere blasfemische revisie. Voor iets spannends. Liever wachten we dus op een re-release van Leans versie, met als kinderlokkertje dat zwart-wit het nieuwe 3D is.
Effe stofzuigen
