Inktzwarte ontleding van chic trappenhuis

Wat hebben de posters van ‘Little Man Tate’ en ‘The Sixth Sense’ gemeen? De naam van de hoofdrolspeler ontbreekt. Dat komt doordat de sterren van deze films kindacteur zijn. En kindacteurs worden zelden verantwoordelijk gehouden voor het succes van een film - ook al vertolken zij de hoofdrol. Hun performance wordt gebagatelliseerd tot een geslaagd ‘kunstje’, in contrast met die van de volwassen co-acteurs (Judie Foster, Bruce Willis), die moeten putten uit onpeilbare emoties. Wie denkt dat deze leeftijdsdiscriminatie typisch Hollywoodiaans is, moet de poster van het Franse ‘Le Hérisson’ (De Egel) eens bekijken.

De 11-jarige Paloma (Garance Le Guillermic) is een briljant kind. Niet dat iemand in het gezin daarmee bezig is; pa, ma en zus hebben het te druk met hun eigen halszaken. Paloma is ook een suïcidaal kind. Ze steelt antidepressiva van haar moeder om daarmee - volgens plan - over een paar weken naar gene zijde te vertrekken. Want Paloma heeft weinig op met het bourgeois universum waarin ze leeft. Moeder die al tien jaar in therapie is, vader die alleen maar aan zijn politieke carrière denkt en zus die toch vooral into teennagellakken is.

Om haar besluit voor achterblijvers begrijpelijk te maken, legt Paloma het dagelijks leven in de chique Parijse flat vast met een videocamera. Maar niet iedereen in het trappenhuis is klein van geest. De conciërge Renée (Josiane Balasko) bijvoorbeeld, mag dan oud en dik en lelijk en onverzorgd zijn, ze heeft wel de hele Russische literatuur achter de kiezen. En neemt Paloma serieus. En die nieuwe huurder uit Japan, meneer Ozu (Togo Igawa) wil zomaar go met haar spelen. Leuk allemaal, maar haar plan staat vast.

Bovenaan de poster van ‘Le Hérisson’ prijkt Josiane Balasko’s naam, de actrice die de conciërge speelt dus. Vreemd, want je krijgt toch sterk de indruk dat kindactrice Garance de hoofdrol voor haar rekening neemt. Niet alleen omdat de film grotendeels vanuit Paloma’s perspectief is gedraaid, maar ook omdat Paloma haar gedachten met ons deelt in het commentaar van het videoverslag.

In een interview met de Filmkrant vertelde regisseuse Mona Achache dat ze geen ‘gewone’ voice-overs wilde gebruiken. Dat schept een probleem, want in het boek waarop de film gebaseerd is, ‘Elegant als een Egel’, worden zowel Paloma’s gedachten als die van Renée weergegeven, ieder in een eigen typografie. In de film moeten we maar raden naar Renée’s contemplaties.

Wat deze conciërge overigens niet belet om halverwege de film het verhaal te kapen. Renée laat zich het hof maken door meneer Ozu en dat levert een aantal vertederende scènes op, die soms wat sentimenteel worden. Achache achtte deze noodzakelijk om de beoogde feel good stemming van de film te creëren, maar ze verdringen Paloma’s wereldbeeld, dat we juist hebben leren waarderen als weliswaar inktzwart, maar ook scherpzinnig.

Eén van de mooiste scènes speelt zich af tijdens het diner, tussen vader en dochter. Nadat moeder hysterisch van tafel gelopen is, legt Paloma haar vader haarfijn uit waarom mama’s therapie geen enkel nut heeft zolang ze zo veel alcohol drinkt. Vader geniet van zijn dochters briljante analyse. Als weerwoord biedt hij de 11-jarige een glas wijn aan – een geintje om aan te geven dat ze, hoe intelligent ook, niet serieus genomen kan worden vanwege haar leeftijd. Het maakt deze kleine film tot iets bijzonders. En verklaart waarom Garance Le Guillermic’s naam niet bovenaan het poster prijkt.

Le Hérisson
Garance Le Guillermic