De beerput van de menselijke ziel

Regisseur Oliver Stone presenteert zichzelf graag als het geweten van Amerika. Hij probeert nationale leugens te ontmaskeren en de wereld in al haar rauwheid weer te geven. Maar Stone begrijpt weinig van de wereld. Zijn 'Heaven and Earth' moest een eye opener worden over de Vietnam-oorlog maar ontspoorde in een antropologiedraak, en 'JFK' was bedoeld als een alles verhelderende analyse van een staatsgreep maar bleef steken in een troebele samenzweringsfantasie. Stone is typisch zo'n visionaire autodidact waar Europese intellectuelen graag om lachen.

Probleem is dat hij stilistisch gezien de beste regisseur ter wereld is. Samen met zijn editor Hank Corwin die met onnavolgbaar snijwerk in 'JFK' een nieuwe dimensie aan filmmontage gaf, en director of photography Robert Richardson die in 'Born on the Fourth of July' met rauw camerawerk een unieke quasi-documentairestijl ontwikkelde, heeft Stone de evolutie van cinematografie in een stroomversnelling gebracht. Met zijn nieuwste film 'Natural Born Killers' weet hij stijl en inhoud voor het eerst tot een harmonieuze synthese te brengen.

De synopsis doet alles behalve originaliteit vermoeden: serial killer paartje (Woody Harrelson en Juliette Lewis) moordt er lustig op los en wordt door mediacircus tot volksheld gepromoot. Politie pakt de geliefden op, het mediacircus interviewt hen in de gevangenis, er breekt opstand uit, een bloedbad en een gijzeling volgen, waarna het paartje ontsnapt en nog lang en gelukkig leeft. Het verhaal (door Stone steevast 'NBK' genoemd, net als 'JFK') is gebaseerd op een scenario van Quentin (‘Reservoir Dogs’) Tarantino. Deze was zo ontevreden over het resultaat dat hij zijn naam van de credits wilde laten verwijderen.

Feit is dat NBK indrukwekkender is dan Tarantino ooit had durven dromen - niet omdat er zoveel mensen in afgeslacht worden, maar omdat er op virtuose wijze vanuit de optiek én de gevoelswereld van de killers gefilmd wordt: het camerawerk en de montage werpen ons zo heftig in de maalstroom van hun demonen dat we bijna fysiek met hun moordlust geconfronteerd worden. Deze bad trip wordt geperfectioneerd door briljant acteerwerk van Harrelson en Lewis, en gerelativeerd door Stone's sardonische kijk op het mediacircus. Hoogtepunt is een flashback van Lewis' incestueuze jeugd, die vorm krijgt als een melige televisie-comedy. Zeer zwart.

Stone geeft met ‘NBK’ inzicht in de orgie van seks, geweld en media die de Apocalyps van het millennium geworden is. Niet door haar te interpreteren, maar door haar in al haar chaos weer te geven. Een even hilarisch als gruwelijk meesterwerk. Ik ben alleen bang dat ‘NBK’ zijn tijd te ver vooruit is; voor de doorsnee kijker is dit experiment veel te overweldigend - men wordt niet iedere dag een kijkje gegund in de beerput van de menselijke ziel.