Stijlvolle vlucht voor oprechte diepgang
Er bestaan weinig filmmakers met een duidelijk herkenbare, eigen stijl. Filmmakers die bij voorbeeld door middel van groteske fotografie (Sergio Leone), gortdroge registratie (Jean-Pierre Melville), of flitsende montage (Nicolas Roeg) zozeer een stempel op hun produkie drukken dat je hun handtekening al binnen een paar minuten herkent.
Het risico bij zo'n eigen, dwingende stijl is dat de auteur er te veel op gaat geilen, dat hij geen maat weet te houden en de stijl boven inhoud en emotie laat prevaleren. Onanistische corruptie als het ware. Denk aan de laatste films van Andrej Tarkovsky en Peter Greenaway.
Ook filmregisseur Hal Hartley ('The Unbelievable Truth', 'Trust') heeft zich laten strikken door zijn eigen talent. Met zijn trendy, 'coole' stijl heeft hij zoveel respect in filmkringen weten af te dwingen, dat hij zich - volgens de persmap die de presentatie van zijn laatste film Simple Men' vergezelde - mag verheugen op een plaatsje in de galerij van auteurregisseurs Jim Jarmusch en Jane Campion.
Een hele eer, maar een even onterechte als onverdiende credit: waar Jarmusch en Campion hun unieke, zij het soms wat bestudeerde stijl in dienst stellen van de personages en hun emoties, blijft Hartley in zijn - overigens fraaie - stijl hangen. Hij etaleert ze. En erger nog, hij probeert dit narcisme krampachtig te compenseren met grappig bedoelde, groteske cliché's - meta-humor à la Lynch. Hartley weet zich geen raad met zijn talent. En nog minder met met zijn emoties. Dat blijkt ook uit 'Simple Men'.
Bill McCabe (Robert Burke) is een getalenteerde dief van in de veertig, die door collega's wordt verraden en de stad moet ontvluchten. Hij krijgt gezelschap van broer Dennis, een rechtschapen studentje (gespeeld door William Sage) dat hun anarchistische en voortvluchtige vader in Long Island wil opsporen. Daar aangekomen, stuiten ze op de mysterieuze Kate (Karen Sillas) die vol angst op de terugkeer van haar psychopatische echtgenoot wacht, en op de zo mogelijk nog mysterieuzere Elina (Elina Löwensohn) die een verhouding blijkt te hebben met Bills en Dennis' vader
De plot van 'Simple Men' is een magere kapstok voor een stilistische masturbatiesessie. Mooie plaatjes van mooie mensen in mooie poses. Mooi, en irritant. Want op de momenten dat de film, dank zij het indrukwekkende spel van Hartley-acteurs Burke en Sillas, emotionele diepgang krijgt, vergrijpt de regisseur zich aan absurdistische wendingen om de context belachelijk maken: een politie-agent ontbrandt in een existentialistische klaagzang, een zuipavond in Kate's Diner loopt uit in een musicalclip, en een ontmoeting met vader resulteert in een idioot college in revolutionair denken.
Even leuk hoor, dergelijke 'ongrijpbare' geintjes, maar na een paar keer heb je de truc wel door en ontmasker je ze als studentikoze en vooral voorspelbare noodgrepen om levenloze scènes te animeren. Een typisch intellectualistische poging om emotionele schroom te camoufleren. Flauw, laf en gemakzuchtig. En vooral zonde.
