Deprimerende typetjes verdrinken in melige humor

Het werk van de Finse regisseur Aki Kaurismäki doet in veel opzichten denken aan dat van zijn Amerikaanse collega Jim Jarmusch. Beide cineasten schrijven, regisseren en monteren onafhankelijk geproduceerde, meestal in zwart-wit geschoten art house films waarin stijl belangrijker is dan actie.

Ze houden de dialogen tot een minimum beperkt om het effect ervan te vergroten, en creëren met lange shots een melancholieke, bijna romantische film noir-sfeer. En in tegenstelling tot andere art-regisseurs als Wim Wenders houden Kaurismäki en Jarmusch hun films toegankelijk met een uitgekiende dosis ironie. Jammer genoeg begint juist die ironie hun achilleshiel te worden.

Waren in Kaurismäki's doorbraak 'Ariel' en in Jarmusch' eerste succes 'Stranger than Paradise' melancholie en ironie nog uitgebalanceerd, in 'Leningrad Cowboys go America' en 'Mystery Train' begon de humor zozeer te domineren dat hij een gemakzuchtig stijlmiddel werd, en twee jaar geleden viel Jarmusch zelfs door de mand met het flauwe 'Night on Earth'. Nu lijkt Kaurismäki hetzelfde lot beschoren met 'Take care of your scarf, Tatjana'.

Finland, begin jaren zestig. Reino (Kaurismäki's huisacteur Matti Pellonpää) is een overjarige rocker die auto's opkapt en wodka drinkt als water. Valto (Leningrad Cowboy Mato Valtonen) is een overjarige vetkuif die kleding naait en koffie drinkt als cola. Ze gaan een proefrit maken in Valto's gerepareerde stationcar en stuiten dan op twee dames, de slanke Estlandse Tatiana (Kati Outinen) en de stevige Russische Klavdia (Kirsi Tykkyläinen). Hun bus heeft een lekke band en nu dreigen ze hun boot te missen.

De heren geven de dames een lift, maar het contact houden ze volledig eenzijdig: de rockers vinden de dames maar trutten en hebben geen trek om zich tot een gesprek te verlagen. Toch ontstaat er langzaam een band tussen hen en uiteindelijk durft een van de heren zijn harnas te laten zakken.

Ironie, o ironie. Tatjana had zoveel mooier kunnen zijn zonder Kaurismäki's neiging om alles te vernietigen. De film barst werkelijk van de running gags: Valto die zo verslaafd is aan koffie dat hij een koffie-apparaat in zijn auto heeft laten monteren om voortdurend bakkies achterover te kunnen slaan, Reino en Valto die iedere vraag en handeling van de dames consequent negeren, Tatjana die om de haverklap volstrekt onzinnige dingen fotografeert...

Geintjes die twee keer leuk zijn en dan beginnen te irriteren, met als gevolg dat hun voorspelbaarheid - die de kracht van de film had moeten zijn - Tatjana juist gaat ondermijnen. Toch verraadt ook deze mislukking soms Kaurismäki's meesterhand. Weer weet hij sympathie en interesse op te wekken voor afstotelijke personages, die zich zwijgend een weg banen in een cultuur waar uitzichtloosheid vanzelfsprekend lijkt. Zonde dat zo'n indrukwekkend talent zich achter studentikoze ironie verschuilt.