Achtbaan met behaarde baksteen
Van boek naar toneelstuk, van gedicht naar song, van musical naar film; vertaling van het ene medium naar het andere oogt doorgaans als een transseksuele operatie: leuk geprobeerd, maar zelden sexy. Zo is literatuur vaak de klos als plunderbak voor filmscenario's. Maar deze gender bending valt zelden op omdat geen hond meer literatuur leest. Dat ligt even anders voor kinderboeken en stripboeken. Die heeft iedereen als snotneus verslonden en dus eigen gemaakt. Het is voor liefhebbers dan ook een gruwel als rücksichtlose scenaristen karaktermoord plegen op hun helden door deze mainstreamfähig te maken. Van Winnie the Pooh tot Olivier B. Bommel, ze kregen allemaal een happy face aangemeten.
Steven Spielberg is niet opgevoed met Kuifje. Zijn kinderbrein moest zich behelpen met superhelden uit comics. Hij ontdekte Tintin pas toen hij Raiders of the Lost Ark had uitgebracht en Franse critici parallellen trokken. Spielberg zag onmiddellijk het potentieel van Hergé's oeuvre en kocht Kuifje's rechten op. Die hij vervolgens in zijn zak liet branden tot hij de techniek rijp achtte voor een waardige verfilming. Niet dat vorige pogingen als klassiekers te boek staan. De tekenfilmserie ('91-'92) en de tekenfilm Tintin et le Temple du Soleil ('69) waren trouw aan Hergé's stijl, maar ogen inmiddels primitief. De oubollig geacteerde films uit begin jaren zestig zijn zelfs tot camp verworden. Maar Spielberg wil niet zomaar een verfilming, hij wil DE Kuifjeverfilming op zijn naam hebben staan. De strip eigen maken. Maar is zijn Kuifje nog wel de onze?
De nietbestaande titel The Adventures of Tintin is met reden gekozen, want al volgen we grotendeels The Secret of the Unicorn, er is ook een lang fragment uit The Crab with the Golden Claws doorheen geprakt. Voor de barbaren die onbekend zijn met deze werken: Kuifje vindt een schatkaart in de mast van een scheepsmodel, krijgt een schurk, een kleptomaan en twee detectives achter zich aan, wordt ontvoerd, leert kapitein Haddock kennen, hoort van de schat van piraat Rackham en komt in de Sahara terecht met een operazangeres die de hoge C zingt. En dat is nog maar deel I.
Voordat de film goed en wel begonnen is ruiken we al onraad: de credits worden getypt op een typemachine zonder dat de 'hamers' het papier raken - alsof het een pc-scherm is. Is dit verzonnen door een stagiaire die nooit zijn vingertoppen heeft beursgeslagen op een Olympia!? De onraad begint echt te rieken als de credits vervolgd worden in een tekenfilmpje dat niet gestileerd is als hommage aan Hergé's klare lijn maar lijkt op een Pink Panther-intro. Waar is de traditie?
Spielberg wil helemaal geen traditie. Spielberg wil revolutie. En Tintin oogt absoluut revolutionair. De virtuele wereld, met name het zonlicht en de menselijke huid, heeft hij zo briljant verbeeld dat het griezelig is. Een lucide nachtmerrie. Dat hyperrrealisme wordt nog eens versterkt door motion captiontechniek, waarbij de motoriek en mimiek van de acteurs geïmplementeerd worden in een vitueel lichaam. Hierdoor lijken de animatiepersonages mensen van vlees en bloed die een karikaturale, Michael Jacksoneske operatie hebben ondergaan. Levensechte stripfiguren. Maar moet Kuifje wel levensecht zijn?
Kuifje moet vooral Kuifje zijn. Dat is redelijk gelukt, niet in de laatste plaats omdat Tintin zelf nogal kleurloos is. Maar een geprononceerd karakter als Haddock is minder gefortuneerd. Spielberg zet de tierende whiskeykapitein neer als een neurotisch wino die - godbetert - leukig doet. Haddock is niet leukig dedoeld. Haddock is boos bedoeld. En daardoor leuk. Ook Jansen & Janssen verliezen hun charme in te nadrukkelijke slapstick, terwijl Bobby oogt als een behaarde baksteen. Deze personages horen thuis in een vaudevilleshow.
Op haar zwakste momenten lijkt Spielbergs Ulltieme Tintinverfilming op de oubollige Kuifjefilms van de jaren zestig. Op haar best overtroeft het de rollercoaster van Indiana Jones. Even adembenemend als banaal, even vernieuwend als zielloos. Wat Spielberg aangerekend moet worden is dat hij met deze technologische show-off voorbij gaat aan de subtiele humor die met reden 58 vertalingen kent. Hij heeft Tintin verDisneyd tot superhero. Had dan die geslachtsverandering ook gelijk doorgezet.
Lucide nachtmerrie
