De zelfpromotie van zelfspot

Opportunistisch, laf, lui, egoïstisch, gierig, ambitieloos en bovenal verschrikkelijk genant. George Costanza, buddy van Jerry Seinfeld in de gelijknamige comedyserie, was misschien het meest tenenkrommende televisiepersonage ooit. En juist met dit alter ego wist producent Larry David de Amerikaanse sitcom te renoveren. George schreef geschiedenis omdat hij zo herkenbaar fout was. En dus likable.

Het zal toeval geweest zijn dat niet veel later, aan de andere kant van de oceaan, een zo mogelijk nog genanter personage verrees uit de as die ooit voor British humour doorging: radiopresentator Alan Partridge uit de gelijknamige tv-serie. Opgeblazen, smakeloos, bot, dom, pervers en bovenal verschrikkelijk genant, deze creatie van komiek Steve Coogan bewees dat ook Engelse tenenkromming schaters kan afdwingen. Alan Partridge was een instant klassieker.

Inmiddels heeft Larry David furore gemaakt met een nieuwe serie (Curb Your Enthusiasm) waarin Larry zogenaamd zichzelf speelt, een zo mogelijk nog genanter personage dan George. En Steve Coogan heeft een tv-serie geschreven, The Trip, over Steve Coogan, een zo mogelijk nog genanter personage dan Alan. De parallel zal wel weer toeval zijn, maar met een beetje fantasie proef je rivaliteit. Laat dat nou het onderwerp zijn The Trip, de film gebaseerd op Coogans serie.

Komiek Steve Coogan heeft een schnabbel. Hij moet voor The Observer een culinaire trip maken door Noord-Engeland. Omdat zijn vriendin er vandoor is en er verder niemand met hem mee wil neemt hij genoegen met collega komiek Rob Brydon. Brydon heeft vooral naam gemaakt met imitaties van filmsterren. Steve is daar ook goed in, maar beschouwt 'impersonating' als opgewaardeerde vaudeville, terwijl hijzelf toch het genie is achter Alan Partridge en ieder moment kan doorbreken in Hollywood! Tussen de lokale cuisine door proberen de komieken elkaar af te troeven met 'hun' Michael Caine, Sean Connery en Anthony Hopkins. Ze analyseren een Abba, doen een Kate Bush. Er wordt veel gelachen, maar vooral gekibbeld en als er vrouwen aanschuiven kan Steve zijn handen niet thuishouden.

Regisseur Michael Winterbottom heeft rare inschattingsfouten gemaakt. Zo is The Trip, en daarmee de spanningsboog, veel te lang voor dit type humor - iets wat je kan verwachten als je een tv-serie aan elkaar plakt. Daarnaast glijdt de regisseur stilistisch gezien diverse malen onnodig uit als Coogan met zijn vriendin belt terwijl er een melancholieke piano inzet. Ook het nachtkaarseind met family values bezorgt je een verkeerd soort tenenkromming. Wat was Larry Davids adagium voor comedy ook al weer? No hugging, no learning!

Gelukkig hoeven we weinig te knuffelen en te leren van The Trip. Vooral de terloopse grappen over Coogans neurotische universum zijn grappig; zijn sfeervol bedoelde dvd van Joy Division tijdens de autorit, zijn hysterische hang-up met kaartlezen of zijn huiver om een kamer te delen met zijn rivaal. Verder biedt de film een aanstekelijk kijkje in de subcultuur der komieken. Kwaliteitslulkoekdiscussies, associatieve rollercoasters, het verfijnen van imitaties voor de spiegel, het wordt allemaal overtuigend gespeeld. Sommige dialogen zijn zo natuurlijk dat we improvisatie vermoeden. Om Coogan zelf te citeren: "In comic acting, to improvise effectively is quite difficult. A lot of actors can improvise up to a certain level - an entry level, which is when you see the actors having more fun than the audience."

En daarmee komen we bij de achilleshiel van de film. Hoe leuk ook, The Trip lijkt vooral gemaakt voor de makers, een comedian's comedy. Er bekruipt je eenzelfde gevoel als bij Curb Your Enthusiasm: het metaniveau heeft iets exhibitionistisch, iets zelfgenoegzaams. Coogan bevestigt met zijn Coogan alle roddels die er over hem de ronde doen (promiscuïteit, drugsgebruik, hunkering naar Hollywoodfaam), maar stileert dit zo hilarisch dat de gossip eigenlijk ontkracht wordt. Coogans Coogan doet ons verlangen naar de pure foutheid van Alan Partridge, zoals Larry's Larry naar die van George Costanza doet. Blijkbaar heeft ware zelfspot een zekere distantie nodig om te overtuigen.

The Trip
Komieken haten komieken