Vederlichte meltdown
'Specialisten in dakbedekking, rioolwerkzaamheden, timmerwerken en centrale verwarming'. Bedrijven staan zich graag voor op hun alleskunnen. Beetje dom, want voor een verstopte plee zoek je eerder een toiletconnoisseur dan een multitasker. Vreemd genoeg zijn we een stuk toleranter als het gaat om zelfverklaarde multitalenten in de filmbusiness. Ooit nagegaan of Woody Allen werkelijk op die klarinet kan blazen, Mickey Rourke iets voorstelt in de boksring, Clint Eastwood een beetje kan zingen en David Duchovny zijn mannetje staat als poëet?
Ook het renaissance man-gehalte van Fransoos Philippe Claudel wordt niet in twijfel getrokken. Integendeel, deze auteur, schilder, scenarioschrijver en filmregisseur sleept de ene prijs na de andere in de wacht en dwingt ontzag af met zware thema's. Zó zwaar dat hij toe was aan iets luchtigs, vertelt hij aan dagblad De Pers. "Als ik aan een boek werk, zonder ik me af en duik ik diep in de menselijke psyche, de strijd tussen wrede obsessie en humaan blijven. Bij een film werkt dat anders." Hoe anders laat hij zien met de vederlichte filmkomedie Tous les Soleils, waarvan Claudel zowel verhaal als regie voor zijn rekening nam.
De in Frankrijk wonende Italiaan Alessandro (Stefano Accorsi) is lekker gek. Hij rijdt op een onooglijke Solex met pothelm en doceert muziekles aan de universiteit, waarbij hij er niet voor terugdeinst om op de tafels te dansen. Alessandro heeft ook een gouden hart. Hij geeft zijn leerlingen stiekem te hoge cijfers en leest voor uit Kafka aan terminale patiënten. Maar wie Alessandro beter kent weet dat hij met zijn ziel onder de arm loopt. De dood van zijn vrouw, inmiddels een decennium geleden, heeft hij niet kunnen verwerken. Met als gevolg dat hij geen oog heeft voor andere vrouwen en zijn vroegwijze twaalfjarige dochter betuttelt. Gelukkig brengt Alessandro's inwonende broer Luigi (Neri Marcorè) leven in de brouwerij. Deze kluizenaar is in 'stil verzet' tegen Berlusconi's dictatuur in zijn vaderland, maar zorgt wel voor lol en lekker eten. En voor liefde, want hij heeft zijn broer stiekem op een datingsite gezet.
Dat komedie de moeilijkste aller genres is bewijst Tous les Soleils. De humor is ronduit huiveringwekkend. Met name de knipogen naar seks. We worden verwacht te schateren om de moeder-van-een-vriendinnetje-van-de-dochter die zich met push-over bra op Alessandro stort. Om een halfdooie opa die een geile glimlach op zijn smoel krijgt als Alessandro hem erotische passages voorleest. Om oom Luigi die hete teksten inklopt via het datingprofiel van zijn broer. Jaja, deze Luigi ís me er eentje. Chronisch gekleed in kamerjas roept hij op tot revolutie in Italië, maar zit de godganse dag naar soaps te kijken! En wat te denken van vader Alessandro die voor zijn puberende dochter een slipje met beertjesprint wil kopen!
Deze meltdown aan humor wordt aangelenkt met een VVV-impressie van het Frans-Italiaans levensgenieten (lekker met familie & vrienden kokkerellen en smikkelen en wijn drinken en streken uithalen en huggen) en opgeklopt met intellectuele kwinkslagen (lachen om James Joyce en een hond die Siddharta heet), dat laatste o zo tongue-in-cheek gepresenteerd maar in wezen een manifest van Claudels diepdenken. Wat een vals uiversum.
Maar het is Claudels gebrek aan vakmanschap dat Tous les Soleils echt onverteerbaar maakt. De alleskunner filmt als een Nederlander. Niks geen visual story telling, niks geen 'show, don't tell', hij plempt de film vol met dialoog waarmee hij werkelijk alles uitspelt. Zelfs Alessandro's rouw wordt door de dochter uitgesproken omdat het verdriet geen seconde voelbaar is. Verder laat Claudel subplotjes domweg in de lucht hangen, zoals de door Luigi opgestookte postbode die de post in de fik zet. Alsof de maker geen verantwoording denkt af te hoeven leggen over de aannemelijkheid van het verhaal of de waarachtigheid van zijn personages, omdat het 'maar' verderlichte komedie betreft.
Laten we bidden dat Philippe Claudel snel terugkeert naar zijn leest en "diep in de menselijke psyche duikt, de strijd tussen wrede obsessie en humaan blijven". Of zich voortaan vergrijpt aan andere vederlichte disciplines die niets met film te maken hebben. Een operette misschien? Een soap? Een Schlager?
Lekker gek
