Filmrecensies 1989 - 2015
- Categorie: Filmrecensies 1989 - 2015
Ontvoering in Vietnam
Thrillerregisseur Brian De Palma is het pispaaltje van de internationale filmkritiek. Men verwijt hem plagiaat en seksisme. Goedkope kritiek. De Palma heeft weliswaar zijn montagetechniek deels van Hitchcock afgekeken, maar hij past deze zo schaamteloos en zo virtuoos toe dat dit jatwerk als een hommage moet worden beschouwd.
De Palma's wapen tegen de moralisten is ironie. In de quasi-pornografische thriller 'Body Doublé', bijvoorbeeld, confronteerde hij de toeschouwer met diens eigen zwakheden: iedere filmliefhebber is een voyeur. De Palma heeft nu voor het eerst een realistische film gemaakt, 'Casualties of War'.
Soldaat Eriksson (Michael J. Fox) is gelegerd in Vietnam. Hij is een groentje en voelt zich een buitenstaander in de hechte groep veteranen. Wanneer sergeant Meserve (Sean Penn) het peloton beveelt een boerenmeisje te kidnappen om haar als hoer te gebruiken, komt Eriksson in gewetensnood. Hij durft echter niet in te grijpen. Hij is bang voor represailles en staat bovendien in het krijt bij Meserve, die hem ooit het leven heeft gered. Pas nadat het meisje is verkracht en vermoord neemt Eriksson een besluit: hij stapt naar de krijgsraad.
'Casualties of War' verschilt van De Palma's overige werk door de serieuze thematiek. Het is een aangrijpend relaas over individuele ethiek versus solidariteits-drang, waarin ieder spoor van ironie ontbreekt. De film is opvallend nuchter van toon en sober van vorm. Jammer genoeg is er wel sprake van stijlbreuken.
Zo wordt de scène, waarin Eriksson het meisje probeert te troosten, door Ennio Morricone's pompeuze muziek tot melodrama opgeblazen en daardoor onbedoeld irritant. Daarnaast kiest De Palma soms voor de klinische montage die in het thrillergenre spanning oproept, maar een averechts effect sorteert in oorlogsfilms. Maar 'Casualties of War' is alleen al de moeite waard vanwege de uiterst beklemmende epiloog, die je een gemene metrofobie bezorgt.
- Categorie: Filmrecensies 1989 - 2015
Poëzie als groepstherapie
Peter Weir is de beroemdste regisseur van Australië. Dat lijkt misschien niet zo'n prestatie op een eiland met een handjevol cineasten, maar ook Hollywood erkent zijn talent. Sinds 1985 krijgt hij regelmatig de kans om met Amerikaans geld films te maken. Het is de vraag of deze promotie zijn filmstijl goed heeft gedaan: zijn Australische films, bijvoorbeeld 'The Last Wave' en 'Picknick at Hanging Rock', waren onevenwichtig, maar uiterst sfeervol en suggestief.
Weirs Amerikaanse produkties maken daarentegen een strakke, degelijke indruk en laten weinig aan de fantasie over. De kassaopbrengsten liegen er echter niet om: Weir heeft het gemaakt in Hollywood. Ook zijn laatste film, 'Dead Poets Society', doet het goed. Hij heeft drie Golden Globes in de wacht gesleept en maakt veel kans op Oscars.
We schrijven 1959. In de heuvels van Vermont ligt Welton, een ouderwetse jongensschool waar vrijdenken taboe is en een fossiele rector discipline predikt. De sleur wordt doorbroken wanneer meneer Keating (Robin Williams) als leraar Engels wordt aangetrokken. Voor hem is lesgeven een hartstocht. Met tomeloze energie en veel ironie probeert hij de pubers voor de Schone Letteren te winnen en hun creativiteit te stimuleren.
Keatings enthousiasme slaat in als een bom. Zijn aanpak werkt zo aanstekelijk dat zijn leerlingen een geheim dichtgenootschap vormen: Dead Poets Society. Maar Keatings lessen gaan verder dan poëzie. Het worden levenslessen. 'Carpe diem!' (Pluk de dag!) is zijn motto. Hij leert hen zelfstandig denken en hun dromen verwezenlijken. Die levenslust leidt echter tot de zelfmoord van één van de jongens. Is Keating verantwoordelijk?
'Dead Poets Society' is een pathetische film geworden. Keatings levenslessen komen over als groepstherapie en zijn verregaande belangstelling voor de leerlingen riekt naar ongewenste intimiteit. Alle reden tot ouderlijke bezorgdheid. Verder krijgt Keatings boodschap geen tegengas van het dichtgenootschap. De Dead Poets Society is namelijk een oubollige rebellenclub, waar snotneuzen stiekem pijp roken, rijmpjes voorlezen en buurmeisjes betasten. Carpe diem! Weir probeert dit gebrek aan drama te ondervangen door middel van een volstrekt ongeloofwaardige zelfmoord.
Een ander zwak punt is Weirs gebruik van stereotiepe personages: Keating is een charmante levenskunstenaar, de rector een dogmatische schooltiran en de leerlingen zijn talentvolle kwajongens. Maar Dickensiaanse figuren zijn hier niet op hun plaats. Een psychologisch drama als 'Dead Poets Society' vraagt juist om genuanceerde karakters. Blijkbaar was de uitvergroting noodzakelijk om de spanning te creëren die het verhaal ontbeert.
Het laatste kritiekpunt betreft de moraal. Het heeft er alle schijn van dat Weir de zelfmoord afdoet als een betreurenswaardig maar onvermijdelijk offer dat op de lange weg naar Verlichting moet worden gemaakt. Carpe diem?
- Categorie: Filmrecensies 1989 - 2015
Buitenaards evangelie op de zeebodem
Science-fiction doet het goed in Hollywood. Die populariteit is deels geschoeid op Amerika's angst voor vreemde culturen: bezoekers uit de ruimte hebben doorgaans mongoloïde gelaatstrekken, spreken met een Duits accent en zijn volstrekt onbetrouwbaar. Buitenlanders, dus. In de jaren vijftig spitste die angst zich toe op het communisme: buitenaardse wezens waren in feite groen geschminkte Russische infiltranten met antennes op hun schedel.
De science-fiction van het moderne Hollywood ziet weinig brood meer in dit soort Koude Oorlog-paranoia. Men investeert liever in tijdloze thema's als religie en altruïsme. De nieuwe Marsman is een intergalactische high-tech messias met een humanistische boodschap. Regisseur James Cameron (scenario 'Rambo', regie 'Aliens') gebruikt in 'The Abyss' beide thema's.
'The Abyss' (De afgrond) is een diepzee-science-fictionfilm. Als een Amerikaanse atoomonderzeeër in de nabijheid van een onderwaterbasis vergaat, gaat marine-luitenant Coffey (Micheal Biehn) met een commando-eenheid het wrak onderzoeken. Basis-commandant Bud Brigman (Ed Harris) en zijn vrouw (Mary Elisabeth Mastrantonio) moeten daarbij assisteren. Al snel blijkt het rondom die duikboot flink te spoken. Eén van de bergers ziet een vreemd, oogverblindend mooi licht en raakt in shock.
Ook de vrouw heeft contact met het verschijnsel. Volgens haar is het buitenaards, maar goedaardig. Coffey gelooft echter dat er Russen in het spel zijn en besluit de atoomonderzeeër met kernkoppen en al op te blazen. Die ramp kan alleen worden voorkomen door Bud, die een kilometers diepe kloof afdaalt om te proberen de kernkoppen onschadelijk te maken. Daar, in die inktzwarte afgrond, wacht hem een zekere dood. Of Verlossing?
Het monsterbudget van zestig miljoen dollar levert een angstaanjagende thriller op. Toch mist 'The Abyss' de originaliteit en subtiliteit om werkelijk indruk te maken. De talloze, uit science-fictionklassiekers gekopieerde scènes (bijvoorbeeld het doek-vullende ruimteschip met 'kerstboomverlichting' uit 'Close Encounters of the Third Kind'), en Camerons neiging om iedere actiescène een 'Ramboïaanse' lading mee te geven, gaan op den duur danig irriteren. Het is jammer dat een regisseur met zoveel gevoel voor dramatiek zo weinig maat weet te houden.
